و.ای . لنین ر باره نقش زن در اجتماع
-2
ترجمه : مریم فیروز
در یک گروه از آثار لنین که در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم نوشته
شده، لنین وضع سراپا تحقیر شده ی زن را که در فشار است در جامعه استثمار
کننده ، نشان می دهد.
لنین توجه خاصی به وضع رنج بار زنان دهقان نشان می دهد،زنانی که در آن
دوران اکثریت زنان زحمتکش روسیه بودند.او بدی و نادرستی روند سیاسی و
اجتماعی روسیه ی پیش از انقلاب را نشان می دهد، کار زنان را روی زمین های
بزرگ اربابی برای مثال می آورد، که زنان می بایستی برای پرداخت قیمت زمین
هائی که دهقانان برای کشت گرفته بودند با کار خود بر روی زمین های ارباب ،
بپردازند.
لنین به شدت استثمار وحشیانه ی زنانی را که در خانه کار می کردند محکوم
کرده است و تذکر می دهد که این نوع کار بی برو و برگرد با شرایط ناسالم
محیط و ساعات زیاد و بی مرز کار وابسته است.
در بعضی از آثار خود، لنین برخورد خود را درباره ی کار زنان در صنعت با در
نظر گرفتن رشد سرمایه داری روشن می نماید . با اینکه سرمایه داران زن را به
صورت وسیله ای که وحشیانه استثمار می شود ،در آورده اند، لنین به شرکت او
در کار تولیدی همانند یک پدیده ی مترقی می نگرد، زیرا این شرکت، زن را از
محیط تنگ خانواده و آشپزخانه بیرون می کشد و آگاهی طبقاتی او را بالا می
برد و او را وارد مبارزه ی پرولتری می کند.
لنین در باره ی دو جنبه ی این مسئله چنین می نویسد: "هیچ جای تردید نیست که
این گروه از مردم در کارخانه ها در موقعیتی بس دردناک قرار داده شده اند...
اما با همه ی اینها ارتجاعی و خیال پردازانه است اگر کار زنان و جوانان در
صنعت قدغن شود و خواهان ادامه شکل زندگی پدر شاهی باشیم که این نوع کار را
نمی پذیرد .با در هم ریختن شکل زندگی پدر شاهی این قشر ها ... با شرکت دادن
مستقیم آنها در تولید اجتماعی و صنعت بزرگ مکانیکی ، نشو و نمای آنها
تقویت می شود و استقلال آنها زیاد تر ..... "
با همه ی این ها لنین تذکر می دهد که در شرایط جامعه بورژوازی، سیر پیشروی
دخالت زن در تولید اجتماعی با آزاد شدن او پایان نمی یابد و نمی تواند هم
چنین باشد .بر عکس کار او و خود او به عنوان زحمتکش، وسیله ی استثمار
سرمایه داری قرار می گیرد و وسیله ای برای افزودن بر منافع آنها می
شود.(سرمایه داران با دنبال کردن سیاست حقوق کمتر برای کار زن موفق می شوند
که دستمزد کارگران مرد را پایین بیاورند و بدین طریق شکافی در طبقه ی کارگر
به وجود آورند.)
لنین مرتب هماهنگی هدف ها و وظایف مبارزه برای آزادی زن و مبارزه ی عمومی
طبقه ی کارگر در راه آزاد شدن همه ی زحمتکشان از استثمار و برانداختن
سرمایه داری و بر پا ساختن سوسیالیسم را تذکر می دهد.
نظر اساسی آثار لنین در این است که وظایف و منافع کارگران زن و زنان دهقان
چیز خاصی نیست و جدا از وظایف و منافع پرولتاریا به طور کلی نمی باشد.همه ی
مسائل مربوط به منافع کارگران زن و یا زن دهقان ، درباره ی کارگر مرد و
مرد دهقان هم صادق است ودر خواست های مشترک زحمتکشان در مبارزات آنها علیه
استثمار کنندگان، سرمایه داران و زمین داران نمودار می شود .و به همین
مناسبت لنین به شدت علیه سازمان های زنانه ی بورژوازی بود،که کوشش می کنند
زن از مبارزه ی طبقاتی دور بماند و او را به سوی راه نادرست مبارزه، میان
دو جنس می رانند.
لنین در بعضی از آثارش نظر مارکسیستی را که بنا بر آن حل موضوع زن و
موقعیت سخت و تحقیرآمیز او را بدون سرنگون کردن رژیم سرمایه داری محال
است، گسترش می دهد.
لنین می نویسد :" قدم اساسی ، برانداختن مالکیت خصوصی بر زمین ، کارگاه
ها و کارخانه ها می باشد.این است و تنها همین است که راه آزادی کامل و
واقعی زن را باز می نماید."
لنین به طور منظم و بارها لزوم شرکت فعال زنان را در مبارزات انقلابی
پرولتری نشان می دهد.
از همان آغاز نهضت کارگری، لنین درباره این مسئله می اندیشید.چگونه می شود
آگاهی را در کارگران زن و زنان دهقان بیدار کرد و چگونه می توان آنها را به
شرکت در سازمان ها و جنبش های توده ای وا داشت.
پس از آن لنین این تز بسیار مهم را تنظیم نمود:بدون شرکت بخش عظیمی از زنان
زحمتکش ، انقلاب سوسیالیستی نمی تواند وجود داشته باشد. لنین مطمئن بود که
شرکت زنان در جنبش انقلابی ، آزادی کامل آنها ، برابری آنها ، نه تنها
برای خود زنان لازم است ، بلکه برای همه ی زحمتکشان و استثمار شدگان واجب
است.
شرکت زنان در جنبش انقلابی روسیه
گسترش جنبش کارگری در روسیه، کار سیاسی و سازمانی که حزب لنینیستی در میان
کارگران زن و زنان دهقان نمود به کشانده شدن و درگیر شدن زن در مبارزه ی
سیاسی انقلابی علیه استبداد و سرمایه داری کمک زیادی نمود.
لنین معتقد بود که نهضت زنان باید یک نهضت توده ای باشد. او می گفت:" ما
کمونیست ها می خواهیم که هر آنچه که کارگر زن، زن کارگر ، زن دهقان و حتی
زنان و مردان قشر متوسط شهری را در فشار می گذارند از میان برداریم و حتی
این امر از خیلی جهات شامل زنان وابسته به طبقات مرفه می شود. در جامعه ی
سرمایه داری ، زن زحمتکش از دو فشار رنج می برد، یکی چون عضو طبقه ی
کارگر است و دوم اینکه زن است، اما زنان دیگر طبقات هم از بی حقی خود رنج
می برند و آنها هم به موفقیت مبارزه برای حل موضوع زن علاقمند می باشند."
سوسیال دمکراسی انقلابی به ابتکار لنین حتی پیش از ایجاد حزب در کار
تبلیغاتی خود در میان زنان زحمتکش از اعلامیه ها و دیگر نشریات مخفی
استفاده می کرده است.
یکی از نخستین اعلامیه ها که درباره ی مبارزه ی آزادی بخش طبقه کارگر به
دست خود لنین در سال 1895 در زندان نوشته شده بود برای کارگران و کارگران
زن کارخانه« تورنتون» (thornton
) در پتسبورگ بود.
روزنامه ی ایسکرا که به دست لنین در سال 1900 به وجود آمد و در خارج به چاپ
می رسید و از راههای پنهانی در روسیه پخش می شد نقش خاصی در بیدار کردن و
آگاهی زنان زحمتکش داشت.
خواست های حزب برای آزادی زن در نخستین برنامه حزب کارگری سوسیال دمکرات
روسیه منعکس گردید که در کنگره ی دوم حزب در سال 1903 به تصویب رسید. این
برنامه خواهان مواد زیر بود:
حق انتخاب کردن و انتخاب شدن برای همه، چه مرد و چه زن .برای همه ی مردم
بدون در نظر گرفتن جنسیت، مذهب و ملیت .آموز ش عمومی و تخصص اجباری و
رایگان برای همه ی کودکان از دو جنس. کار روزانه ی هشت ساعته، ممنوع کردن
کار برای افراد کمتر از 16 سال ، ممنوع کردن کار زن در صنایعی که ممکن است
به تندرستی آنها زیان وارد سازد، ایجاد شیرخوارگاه ها ، دادن مرخصی با حقوق
به زنان برای زایمان، دادن ساعات آزاد برای شیر دادن ، زیر نظر گرفتن و
حمایت کار زن.
نخستین انقلاب روس در 1905 که در واقع مرور همگانی انقلاب 1917 بود، تعداد
زیادی زن را به جنبش انقلابی کشید و این امر در واقع برای آنها آشنایی با
آتش بود .کارگران زن نه تنها در میان اعتصاب کنندگان و تظاهر کنندگان
بودند، بلکه در سنگر ها هم بودند.لنین در مقاله ی خود «درسهای قیام مسکو»
که نمودار شجاعت و قهرمانی زنان است چند نمونه از کارهای آنها را آورده است
مانند: «کراسنایا پرزنیا» (
krasnaia)
دو دختر جوان پرچم سرخ را پیشاپیش جمعیت ده هزار نفری می بردند که قزاقها
پیدایشان شد .آنگاه این دو دختر خود را به جلوی آنها رساندند و فریاد
کشیدند: "ما را بکشید ، تا ما زنده هستیم شما به این پرچم دست نخواهید
یافت...." لنین می نویسد: این نمونه های بی باکی و قهرمانی باید برای
همیشه در وجدان کارگران نقش ببندد.
روزنامه ی بلشویکی پراودا نقش بزرگی در پرورش ایده ئولوژیکی زنان زحمتکش
بازی کرد. مقاله هایش علل فشاری را که بر روی زنان زحمتکش در اجتماع سرمایه
داری وارد است ،روشن می نمود. اطلاعات و دستور برای مبارزه می داد و اصول
انترناسیونالیسم پرولتاریائی را پخش می کرد.
نقش بسیار مهم پرورش و گسترش جنبش انقلابی زن به عهده ی ماهنامه (rabotnitsa
) یا «کارگر زن» ارگان حزب بلشویک واگذار شد. این مجله به ابتکار لنین در
سال 1914 به وجود آمد.
همزمان با تبلیغات در میان زنان کارگر ، به خاطر جدا کردن آنها از جنبش
زنانه ی بورژوازی و کشاندن آنها به یک مبارزه ی انقلابی فعال ، لنین و
حزب توجه بسیار زیادی به تربیت انقلابیون حرفه ای داشتند که می توانستند
به موازات دیگر فعالیت های انقلابی ، کار تبلیغ سیاسی را در میان کارگران
زن بنمایند.
نام زنان بلشویک و انقلابی حرفه ای مانند کروپسکا همسر لنین یا ماریا
اولیانو (
maria oulianova)
خواهر لنین ) الکساندرکولونتای (alexandra
kollontai)
(اولین زنی که به سفارت رسید و سفیر شوروی در سوئد گردید) اینس آرماند (inees
armand)
و تعداد زیادی از زنان انقلابی دیگر ، مشهور خاص و عام می باشد.
در پرتو کار سازمانی و تبلیغاتی حزب لنینی ، زحمتکشان آماده شدند که در
انقلاب دمکراتیک بورژوائی ماه فوریه شرکت نمایند .این را دیگر همه می دانند
که زنان فعالانه در این انقلاب شرکت داشتند . روز هشتم مارس (1917)برابر با
3 فوریه(1) ، روز بین المللی زنان ، زحمتکشان زن به کوچه های پتروگراد
ریختند و علیه تزاریسم ، جنگ امپریالیستی و قحطی اعتراض کردند. س
.ساموئیلوا (c.
samoilova)
انقلابی بسیار معروف در خاطراتش در این باره چنین می نویسد:" این تظاهر
انقلابی زنان زحمتکش که از کینه نسبت به ظالمین ابدی می جوشید ، جرقه ای
بود که آتش انقلاب فوریه را روشن کرد، آتشی که تخت تزاری را خاکستر ساخت."
حزب لنینی به کار تبلیغات در میان زنان در دوران تدارک انقلاب بزرگ
سوسیالیستی اکتبر اهمیت زیادی می داد و برای این هدف ، حزب فعالیت زیادی
کرد، زیرا این یکی از شرایط نزدیک کردن انقلاب سوسیالیستی بود.
در همه جا سازمان های کار یا نهضت زن به وجود آمد و همچنین کمیسیون هایی که
وظیفه شان تبلیغ در میان زنان بود تشکیل گردید.زنان با پدران ، برادران و
شوهران خود پیروزی انقلاب اکتبر را تدارک دیدند.آنها عضو گارد سرخ شدند و
گروه های خدمات بهداشتی ایجاد نمودند و مدارس پرستاری بازکردند .در برابر
کارخانه ها و ستاد های فرماندهی انقلاب ، به پاسبانی پرداخته و در حمله به
کاخ زمستانی شرکت نمودند.در سنگرهای پتروگراد و مسکو و کیف و مینسک و
شهرهای سیبری ، اورال و آسیای مرکزی و ماوراء قفقاز جنگیدند. با شرکت
قهرمانانه ی خود در انقلاب کبیر سوسیالیتی اکتبر زنان درخشنده ترین صفحات
تاریخ جنبش کارگران زن ، در روسیه را نوشتند.
در چندین مقاله و سخنرانی ، لنین نقش زنان را در مبارزه برای پیروزی اکتبر
بسیار ارجمند دانسته است. او می گفت: « در پتروگراد و در اینجا)مسکو( ، در
شهرها و مراکز صنعتی دور افتاده ، زنان پرولتر هنگام انقلاب خوب مقاومت
کردند. ما بدون آنها نمی توانستیم پیروزی را بدست بیاوریم و یا به زحمت
موفق می شدیم .این است عقیده من.»
انقلاب اکتبر ، فعالیت لنین و حزب کمونیست
برای آزادی زن در طی سالهای اول قدرت شوراها
انقلاب کبیر سوسیالیستی اکتبر دوران تاریخی تازه ای به وجود آورد.دوران
گذار بشریت از سرمایه داری به سوسیالیسم.
انقلاب به سراسر جهان راه حل اساسی ترین مسائل اجتماعی را نشان داده است
.سرنگون کردن استثمارگران و برقراری دیکتاتوری پرولتاریا ، تغییر مالکیت
خصوصی بورژوائی و مالکیت زمین به مالکیت اجتماعی سوسیالیستی ، حل درست
مسئله ی ارضی به نفع دهقانان ، آزاد کردن خلق های وابسته به یوغ استعمار و
ستم ملی ، ایجاد شرایط سیاسی و اقتصادی برای ساختن سوسیالیسم و قدرت شوراها
، برابری اجتماعی زن را ممکن ساخت.
لنین تنها تئوری مربوط به مسئله ی آزادی اجتماعی زن را نیافرید.بلکه او باز
نقش بزرگی در تصویب فرمانها و قوانین قدرت شوراها داشت که برابری کامل زن
را با مرد تضمین می نمودند.نخستین فرمان های قدرت شوروی ، فرمان درباره ی
صلح و فرمان درباره ی تقسیم زمین با امضاء لنین، در واقع جوابگوی خواستهای
حیاتی زنان بود.
برای نخستین بار در تاریخ ، زن برابر با مرد، همه نوع حقوق سیاسی را بدست
آورد .و همچنین حق کار با مزد مساوی به او داده شد.فرمانهایی به تصویب رسید
که زن را در حقوق خانوادگی برابر با مرد می کردند .با تصویب قوانین حمایت
کار زن و کودک و حمایت مادر و نوزاد، دولت اتحاد جماهیر شوروری دلسوزی و
علاقه ی خود را نسبت به مادرها نشان داد. همه ی این فرمان ها در قانون
اساسی جمهوری جوان شوروی که در سال 1918 به تصویب رسید رسمی گردید.قانون
اساسی برابری حقوق خلقها را بدون در نظر گرفتن جنس، نژاد و وابستگی ملی
اعلام نمود.
در 1919 لنین با سر بلندی گفت : قدرت شوروی به عنوان قدرت زحمتکشان از همان
ماههای اول زندگیش چرخش بسیار قاطعی در قانون گذاری مربوط به زن به وجود
آورده است. از قوانینی که زن را به زیر دست بودن محکوم می کردند کمترین
اثری در جمهوری شوروی باقی نخواهد ماند.
حزب کمونیست شوروی بلافاصله تذکر داد که خود را با برابری زنان ، تنها در
قانون راضی نمی داند. لنین می گوید: « نهضت کارگری زن نمی تواند خود راتنها
با برابری ظاهری خشنود سازد .این نهضت وظیفه ی اساسی خود را مبارزه برای
برابری اقتصادی و اجتماعی زن قرار داده است.»
دولت شوروی هنگام به وجود آمدن ، توجه زیادی به شکل ها و متد های کار
تبلیغاتی در میان زنان نمود.این دوران سالهای دشواری بودند. سالهای دخالت
نیروهای خارجی ، جنگ داخلی، پریشانی ،قحطی و مبارزه ی طبقاتی حاد.
در کشوری با بیش از صد نوع ملیت با سطح ترقی متفاوت ، در کشوری که جمعیت
قریب به تمام زنهای آن بیسواد بودند برای حل موضوع زن در چنین کشوری ، حزب
صور و متد های گوناگون کار را که برای زنان قابل در ک بود ، ایجاد و به
کار بست.
لنین چندین سخنرانی درباره ی موضوع زن در نخستین سالهای قدرت شوراها ،
ایراد کرد به این طریق : در نوامبرسال 1918در برابر شرکت کنندگان اولین
کنگره ی زنان کارگر روسیه، در نخستین نشست دانشجویانی که شش هفته در بخش
حمایت از مادر و نوزاد به تحصیل مشغول بودند ، در سال 1919 در چهارمین
کنفرانس کارگران زن که عضو حزب نبودند در مسکو، در 23 سپتامبر 1919 درباره
ی وظایف فوری قدرت شوراها و نقش بزرگی که برای ساختن سوسیالیسم بر دوش زنان
است.
پس از نخستین کنگره ی زنان کارگر و دهقان روسیه ، کمسیون هایی جنب همه ی
کمیته های حزب ایجاد شد و پس از آن شعب خاصی برای کار در میان زنان که«
جلسات نمایندگان » ترتیب داده بودند، ایجاد شد.
در مناطق آسیایی شوروی ، آنجایی که بقایای گذشته بی اندازه رسوخ یافته و
سرسخت بودند کار در میان زنان با در نظر گرفتن خصوصیات محلی سازمان داده
شد.در این مناطق جنب مجالس « نمایندگان» کلوپ هایی برای زنان ترتیب یافت در
این مراکز زنان توانستند با روی باز شرکت نمایند.خواندن و نوشتن و حرفه ای
رابیاموزند و می توانستند به پزشک رجوع نمایند.زن ها در این گرد هم آیی ها
با فرهنگ و هنر آشنا شده، خانه داری و بچه داری را می آموختند، در این
کلوپها نخستین مبارزین زن تربیت شدند که پس از آن در کارخانه ها و مدارس
عالی راه یافتند و در شوراها به خدمت پرداختند.
لنین اهمیت فوق العاده ای به زنان مناطق شرقی روسیه می داد و نمایندگان
آنها را در کنفرانس نمایندگان بخش زنان ، آسیای میانه ، با گرمی استقبال می
نمود.پس از برخورد با نمایندگان ترکستان(آسیای میانه ی امروز(که در سال
1921 انجام شد، لنین می گوید:" این ها مظلومترین مظلومان هستند که برای
زندگانی آگاه بر پا خواسته اند.اکنون پیروزی زنان زحمتکش مسلم است."
در پایان سالهای 1920-1930 کنگره های زنان کارگر و دهقان از اعضاء شوراها
و هیئتهای اجرائیه ی آنها تشکیل گردید و زنان از همه ی ملیتها و اقلیت های
ملی در کارهای این کنگره شرکت داشتند و پیشرفت و تکامل و فعالیت زنان را در
امر سیاست نشان دادند.
کروپسکایا در 1927 در مقاله ی خود به نام «راههای ساختمان سوسیالیسم» چنین
می نویسد : "ساختمان سوسیالیسم توده های وسیعی از مردم را به سوی خود کشیده
و آنها را دورادور حزب و شوراها متحد ساخته است." کنگره ی زنان کارگر و
دهقان بازتاب جریانی است که در سراسر کشور به وجود آمده است.شعار ها در
میان توده ها رسوخ کرد و پیروزیهای اکتبر، پیروزی خود آنها و شعارها ، شعار
خود آنها شده است.
میلیون ها کارگر و زن دهقان درکنگره ها و جلسات«نمایندگان» شرکت کردند و
این نمایندگان به زنان زحمتکش می آموختند که چگونه باید تولید را اداره
نمود و همچنین کشور را.
تعداد مبارزین زن که وابسته به حزب نبودند مرتب رو به افزایش می رفت و این
ها در واقع نیروی ذخیره ای حزب بودند که بهترین کارگران و دهقانان زن عضو
آن شده بودند.
در واقع فعالیت های حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی بر پایه تحقیقات تئوریک
لنین درباره آزادی زن و کاربرد انقلابی رهنمود های او استوار است.
مطلب را به بالاترین بفرستید:
مطلب را به آزادگی بفرستید:
بازگشت به صفحه نخست
