|
نویدنو
در زدو خوردهای مسلح به دنبال ماهها تنش بین ارتش و گروه شبه نظامی
پشتیبانی سریع، در خارطوم پایتخت سودان، دهها نفر کشته شدند. پشت این
تنشها عدم موافقت بر سر ادغام گروه شبه نظامی در داخل نیروهای مسلح –
شرط کلیدی توافق انتقالی که هرگز امضا نشد اما از سال 2021 هر دو طرف
به آن وفادار بوده اند- نهفته است.
ژنرال محمد حمدان دقلو، که بیشتر به حمیدتی معروف است، رهبر نیروی
پشتیبانی سریع است. او، محرک کلیدی جنگ داخلی است که به سرعت گسترش
یافته است، همانطور که در دیگر لحظات کلیدی در تاریخ اخیر سودان محرک
بوده است.
نیروهای پشتیبانی سریع حمیدتی از سوی عربهای دارفوری معروف به جان
جاوید هدایت میشوند. این عبارت به نیروهای مسلح عرب اهل دارفور و
کوردوفان در سودان غربی اشاره میکند. دراون از حاشیه غرب دور سودان، -
در عرض یک دهه- به قدرت مسلط در خارطوم تبدیل شده است. و حمیدتی در
بازار سیاسی به نماد خشونت سودان تبدیل شده است.
من دههها پژوهنده سودان بودهام. در طی سالهای 6-2005 من دستیار تیم
میانجی برای دارفور بودم، و از سال 2009تا 2011 به عنوان مشاور ارشد
پانل سطح بالای اتحادیه افریقا برای سودان بودم، که به استقلال سودان
جنوبی منجرشد. تازهترین کتاب من، همراه با جاستین لینچ، دموکراسی نا
تمام سودان را مورد بررسی قرار میدهد.
مسیر کاری حمیدتی ازسوی یک متخصص خشونت درسی عینی ازکارفرمایی سیاسی
است. رفتار او و مصونیت او (تاکنون) قطعیترین شاخصی است که سیاستهای
نوع مزدوری را تعریف میکند که زمان زیادی است پیرامون سودان را به
خانه به شهر پایتخت آورده است.
آمدن از پیرامون
حمیدتی اهل دورترین
نقطه پیرامونی، با ساختار سیاسی خارطوم بیگانه است. دقلو، پدربزرگ او،
رهبر طایفه کوچکی بود که در سراسر چراگاه های چاد و دارفور گردش
میکرد. مردان جوان این گروه شترچران، بی زمین و به حاشیه رانده شده به
عنصر مرکزی شبه نظامیان عرب تبدیل شدند که نیروی ضد شورشی خارطوم را از
سال 2003 در دارفور هدایت میکردند.
یک بی سواد سوداگرشد، حمیدتی تحصیلات رسمی ندارد. عنوان "ژنرال" در اوج
جنگ 2005-2003 به خاطر مهارت او به عنوان یک فرمانده در بریگاد جان
جاوید در دارفور جنوبی به او اعطا شد. چند سال بعد، او به شورش علیه
دولت پیوست، برای ائتلاف با شورشیان دارفور مذاکره کرد، و شهرنیالا را
که در دست دولت بود تهدید به حمله کرد.
حمیدتی خیلی زود بادولت معامله کرد. خارطوم میبایست دستمزدهای پرداخت
نشده گروه او را پرداخت میکرد و برای زخمیها و کشته شدگان تاوان
میپرداخت. او به ژنرالی ارتقا یافت و وجه نقدی سخاوتمندانهای دریافت
کرد.
پس از بازگشت به لیست پرداخت خارطوم، حمیدتی وفاداری خود را ثابت کرد.
رئیس جمهور عمرالبشیر که از سال 1933 تا آوریل 2019 ، تا وقتی که
برکنارشد بر سودان حکومت میکرد به او علاقمندشد، برخی اوقات با او
مانند پسری که هرگز نداشت رفتارمیکرد.
اما، در روزهای پس از سرنگونی بشیر، برخی معترضان جوان دموکراسی در
خیابانها در اطراف وزارت دفاع چادر زدند و او را به عنوان نگاه جدید
ارتش در آغوش گرفتند.
کشوری در جیب او
پشت پرده، حمیدتی از توانایی هوش تجاری و دلاوری نظامی خود برای ایجاد
گروه شبه نظامی قوی تراز نیروی درحال زوال سودان استفاده کرد.
ال بشیر نیروی حمایت سریع را به عنوان واحد جداگانهای در سال 2013،
اساسا برای مبارزه با شورشیان ارتش رهایی بخش سودان شمالی
درکوهستانهای نوپا تاسیس کرد. نیروی جدید به دومین نیروی بهتر تبدیل
شد. اما با یک ناوگان کامیونهای پیکاپ جدید همراه با ماشینهای توپ
سنگین، خیلی زود به نیروی قابل اتکایی تبدیل شد که در آوریل 2015
درجنگ علیه شورشیان دارفور نقش کلیدی را ایفا کرد.
متعاقب دخالت نیروهای نظامی امارات و عربستان سعودی به یمن در مارس
2015، سودان معاملهای را برای فرستادن سربازان سودانی به یمن با
عربستان سعودی امضا کرد. یکی از فرماندهان عملیات ژنرال عبدل فاتح ال
برهان بود که اکنون ریاست شورای نظامی انتقالی را از سال 2019 در
اختیار دارد. امابیشتر رزمندهها از نیروی حمایت سریع حمیدتی بودند.
این امر پول نقدزیادی را مستقیما به جیب حمیدتی ریخت.
و نیروهای حمیدتی در نوامبر سال 2017، کنترل معادن طلای صنعتی جبل عامر
- تنها منبع درآمدهای بزرگ سودان – را در دارفور به دست گرفتند. این
امر با شکست و دستگیری موسا هلال رقیب اصلی او، که علیه عمر البشیر
شورش کرد دنبال شد.
حمیدتی به ناگهان روی دو منبع به غایت سودمند درآمد ارزی دست گذاشت.
حمیدتی برای کسانی که سیاستهای صحرا را دنبال میکنند یک مدل آشنای
مورد تایید مزدورگرایی دولتی است. ادریس دبی رئیس جمهور مرحوم چاد
نیروهای ویژه ضد شورش خود را با پرداخت فرانسه یا آمریکا تا حد زیادی
به همین روش استخدام کرد. همه میتوانند انتظار داشته باشند که یک
روزسربازان نیروهای حمایت سریع به لیبی گسترش یابند.
از سوی دیگر، با به کارگیری عادی شبه نظامیها برای جنگ عملی در
حنگهای سودان در داخل کشور و درخارج ، ارتش سودان به یک پروژه
خودبینی وابسته شده است. ارتش با تانکهای تحریک کننده، توپخانه و
هواپیما، مالک مغرور املاک عجیب و غریبی در خارطوم، است. اما واحدهای
پیاده نظام کارکشته درجنگ اندکی دارد. نیروهای دیگردر حوزههای امنیتی،
ازجمله واحدهای عملیات اطلاعات ملی و خدمات امنیتی، و شبه نظامیها
مانند واحدهای پلیسی – و نیروی حمایت سریع سازمان یافتهاند.
درو کردن گردباد
اما پیچ و تابی هم در داستان وجود دارد. هرحاکمی درسودان، با یک
استثنای قابل توجه، از قلب خارطوم و شهر همسایه نیل برخاسته است.
استثنا خلیفه عبدالله ال تائیشی است که یک عرب دارفوری بود. ارتش او
اکثریت نیروها را آماده کرد و در سال 1885 خارطوم را مغلوب کرد. نخبگان
کنار رودخانه حاکمیت خلیفه( 1885-1898) را به عنوان یک مستبد به یاد
دارند. آن‌ها وحشت کردهاند که آن دوره ممکن است بازگرد.
حمیدتی چهره آن کابوس است، اولین حاکم خارج از دستگاه سیاسی موجود در
سودان در طی 120 سال. با وجود ستمها علیه شبه نظامیان حمیدتی، او هنوز
برای دستگاه سیاسی موجود سودان به عنوان یک دارفوری و خارجی شناخته
میشود.
وقتی که رژیم سودان باد جان جاوید را در سال 2003 در دارفور کاشت،
انتظارکمی داشت که در شهر پایتخت خود گردباد درو کنند. درحقیقت بذرها
خیلی زودترکاشته شده بود. دولتهای پیشین راهبرد جنگ را در سودان جنوبی
و کوردوفان جنوبی تایید کرده بوند تا مردم محلی را به جان هم بیندازند.
این راهبرد ترجیح داد با اعزام واحدهای عادی ارتش – متشکل از پسران
تشکیلات رودخانهای – آن‌ها را در معرض خطر قرار دهد.
حمیدتی همان گردباداست. اما به صورت غیرمستقیم استیلای آن هم هست،
انتقام به حاشیه رانده شدگی از لحاظ تاریخی. تراژدی به حاشیه رانده
شدگان سودانی آن است که کسی را که به عنوان قهرمان خود مطرح میکنند
رهبر بی باک باندی از ولگردهایی است که بالاترین توانایی را برای بازی
دربازار چند ملیتی نظامی دارند.
آلکس د
وال استاد محقق و دبیر انحصاری بنیاد جهانی صلح در دانشکده فلچر
دانشگاه توفتس (ماساچوست امریکا) است
https://portside.org/2023-04-24/sudan-conflict-hemedti-warlord-who-built-paramilitary-force-more-powerful-state
|
