|
نویدنو
15 /01/1400
چاپ مطلب
شَرارۀ مَغروُر
هدیه نوروزی ماه نامه ارژنگ
توضیح ارژنگ: این مجموعه هدیۀ نوروزی ماه نامۀ ارژنگ است که ویراست
اول/ نوروز
۱۴۰۰
حاوی
۲۹
قّصه با پیشنهاد گردآورنده قصّه‌ها و هماهنگی با شورای دبیران ارژنگ در
فضای مجازی انتشار یافته بود و اکنون ویراست دوم/ بهار
۱۴۰۰
از این مجموعه حاوی
۳۱
قصّه تقدیم علاقمندان می‌شود.
واژه‌ای چند از ویراستار
هرکه او بیدارتر، پُر دردتر
هر که او آگاه‌تر، رُخ زردتر
مولانا
آن‌چه در این مجموعۀ داستانی کوچک می‌خوانید، تعداد 31 قصّۀ
مینی‌مالیستی به قلم دانشمندِ فرزانه، زنده‌یاد
احسان طبری است که آن‌ها را با
عنوان "چند داستانِ کوچک" از
پاییز سال 1345 تا سال 1358 نگاشته و در مجلۀ تئوریک "دنیا" به چاپ
رسانده است. عنوان "قصّه‌های
مینی‌مالیستی" که برای این قطعاتِ ادبی برگزیده‌ایم، (به رغم
نقدهایی از جنبۀ فرمالیستی وارد بر آن) در کنار
گونه‌های
«فلَش‌فیکشِن» (داستانک)، «اسکِچ» (طرح‌واره)، «میکروفیکشِن»
(داستان‌ریزه‌ها)،
گونه‌ای از "داستان‌های کوتاهِ کوتاه" را
گویند که از داستانک هم کوتاهتر -در حدّ چند سطر- بوده و
به‌دلیل فشردگیِ بیان، ایجازِ افراطی، کم‌حرفی و برهنگیِ واژگانی در یک
یا دو دقیقه خوانده می‌شود. در همین مجموعه، مطالعۀ کوتاه‌ترین قصّه با
عنوان "کژدُم" مرکّب از 15 واژه،
در 10 ثانیه امکان‌پذیر است.
به لحاظِ تاریخچه؛ در فرهنگِ بریتانیکا، "واژۀ
"مینی‌مالیسم" (Minimalism)
(در فارسی به معنای کمینه‌گرایی)
به جنبش یا جریانِ هنری اطلاق می‌شد که از دهه ۱۹۶۰ ابتدا در آمریکا و
سپس در اروپا شکل گرفت و از سادگی و روشنیِ بیان و روش‌های ساده برای
خلق آثار هنری بهره می‌برد." به ویژه در حیطۀ هنرهای تجسّمی (معماری،
مجسمه‌سازی، نقاشی)، و سپس در عرصۀ موسیقی، تئاتر، عکاسی، سینما و
بالاخره در حوزۀ ادبیاتِ داستانی و تئاترکه نویسندگانی چون ساموئل بکت،
ارنست همینگوی، برتولت برشت، رابرت والز، آنتوان چخوف، ادگار آلن‌پو،
فرانتس کافکا و دیگران دراین قالب آثاری آفریده‌اند.
از نام‌های دیگر این جنبش
abc art
و هنر تحت‌اللفظی
(literalist art)
می‌باشد.
در هنر تئاتر می‌توان از نمایش نَفَس (۱۹۶۹)، اثر مینی‌مالیستی "ساموئل
بکت" نام برد که با پلاتی ساده و در زمان و مکانی محدود، تنها در ۳۵
ثانیه قابل اجراست: "صحنه کم نور و خالی است. مقداری زباله در اطراف
پراکنده است و فقط صدای فریاد انسانی به گوش می رسد. سپس صدای دَم و
بازدَمِ نفسِ یک نفر که بیشتر می‌شود و همراه با آن نورهای صحنه که
روشن و خاموش می شوند و از نو صدای فریاد به گوش می‌رسد". داستانِ
مینی‌مالیستی را "اتمِ شکافته‌شدۀ
داستانِ‌کوتاه" یا "مغزِ کاهو"
نیز نام نهاده‌اند.
استیو ماس، گردآورندۀ داستان‌های خیلی کوتاه بر این باور است که:
"داستانِ ۵۵ کلمه‌ای کوتاه‌ترین شیوۀ داستان‌سُرایی است که در آن هر
کلمه‌ای به دقّت انتخاب می‌شود تا تأثیرگذارتر باشد. اگر "او. هِنری"
هم ناچار بود داستانی را پشتِ کارتِ ویزیت بنویسد، همین شیوه را انتخاب
می‌کرد". نمونه‌ای از داستان‌های 55 کلمه‌ای، داستان "پایانِ
بحث" اثر تری.ایل.تیلتون با برگردان گیتا گرکانی به این مضمون
است:
تام مردی جوان و خوش برخورد بود هرچند، وقتی با سام که دو ماه بود هم
خانه‌اش شده بود شروع به جدل کرد، کمی مست بود: "نمی‌شود، نمی‌شود یک
داستانِ کوتاه را فقط با 55 کلمه نوشت، ابله! ". سام او را با شلّیکِ
گلوله‌ای ساکت کرد و بعد با لبخندی گفت: "می‌بینی که می‌شود! ".
زنده‌یاد احسان طبری که چند مجموعۀ داستانی (نظیر:
چهرۀ خانه، راندۀ ستم، شکنجه و امید، دهۀ
نخستین، پَنجابه، سفرِ جادو، فرهاد چهارم، خانوادۀ برومند، چشمانِ
قهرمان باز است، راهی از بیرون به دیارِ شب...) و انبوهی
تک‌قصّه (نظیر: شغالشاه
–
برای کودکان و نوجوانان) را در کارنامۀ خود دارد، دراین "قصّه‌های
کوچک"، خواننده را با اسلوبِ نگرشِ ماتریالیستی- دیالکتیکی به
پدیده‌های متنوع و بغرنج طبیعت و زندگی اجتماعی و درک تفاوت "اندیشۀ
انسانی" و "هستیِ بَهیمی" آشنا می‌سازد.
یکی از شاعران و نویسندگان گرانمایه پس از مطالعۀ چند داستان اول از
این مجموعه در فضای مجازی نوشته است: "بعد
از گلستانِ سعدی (کُهن)، اکنون چشم ما به گلستانِ طبری (نو) روشن
می‌شود..."
با این وصف، آرزومندیم که گردآوری، ویرایش و بازنشرِ این مجموعه، گامی
هرچند ناچیز در معرفی آثار و اندیشۀ انقلابی این چهرۀ تاب‌ناکِ هنر و
ادبیات و فلسفۀ ایران و جهان به شُمارآید.
نامِ برگزیده برای این مجموعه (شَرارۀ
مَغروُر)،
برگرفته از عنوان نخستین قصّه، و معانی برخی واژگانِ به کار رفته در
قصّه‌ها نیز برحسبِ ضرورت در زیر متن قصّه‌ها افزوده شده است. ویراست
نخست این مجموعه (نوروز1400) با 29 قصّه پیش‌تر در فضای مجازی نشریافته
بود و اینک نسخۀ نهایی با افزودن دو قصّۀ "آینه"
و "کژدُم" در اختیار علاقمندان
قرار می‌گیرد.
امید
بهار 1400
برای دریافت به صورت PDFلطفا کلیک کنید
|
