|
نویدنو 28/07/1398
چاپ مطلب
توضیح نویدنو : این مجموعه به کوشش رفیق امید فراهم آمده است .
درباره کمونِ باکو
برای دریافت کتاب کمون باکو اینجا کلیک کنید
کمونِ باکو (۲۶ کمیسر) ،نویسنده: هراچیا کوچار
Hrachya Qochar
- مترجم: احمد نوری زاده
، انتشارات پیک ایران ، چاپ اول، تابستان ۱۳۶۰ ،تابلوی روی جلد:
هانیبال الخاص
متن پیش گفتار کتاب کمون باکو (26 کمیسر)
در بهار و
تابستان سال ۱۹۱۸ در باکو و بعضی نقاط آذربایجان حکومت کارگری به رهبری
بلشویک‌ها استقرار یافت. تاریخ کمونِ باکو به طور گسست ناپذیری با
انقلاب کبیرِ سوسیالیستی اکتبر پیوند دارد. پرولتاریای باکو به رهبری
بلشویک‌ها، برای اولین بار در ماورای قفقاز، پرچم حاکمیتِ شورایی را
برافراشت و در آغاز نوامبر ۱۹۱۷ استقرار حکومت شوروی را اعلام نمود.
در اواخر ماه
مارس ۱۹۱۸ نیروهای انقلابی باکو توانستند شورش ضد شوروی "مساواتیست ها"
را سرکوب نموده و پایه های حکومت کارگری را مستحکم کند. در ۲۵ آوریل
همین سال، شورای کمیسرهای خلق باکو به رهبری "استپان شاهومیان" تشکیل
یافت. آ.جاپاریدزه، ای فیولت اف، ی.زوین، گ.گرگانف، م.وزیراف، نریمان
نریمانوف، آ.گارینیان، ن. گولسنیکوا و...، از جمله نخستین کمیسرهای خلق
باکو بودند.
شورای
کمیسرهای خلق باکو که اولین ارگان حاکمیت شورایی در سرتاسر ماورای
قفقاز بود، در نخستین بیانیه رسمی خود اعلام داشت که با رشته های محکمی
به حکومت مرکزی سراسر روسیه هم بسته است و در حد امکانات خود، برای
تحقق پذیرفتن مصوّبات و رهنمودهای حکومتِ کارگری - دهقانی روسیه شوروی
خواهد کشید. شورای کمیسرهای خلق باکو با رهنمودهای مستقیم و.ای.لنین،
به یکسری اقدامات سوسیالیستی دست زد، برای دفاع از حکومت شوروی در
سرتاسر قفقاز به نبردهای مسلحانه برخاست، و برای ایجاد یک جبهه متحد
جهت مقابله با ضد انقلاب، نیروهای ملی و آزادیخواه را گرد هم آورد.
طبقه کارگر قفقاز به طور فعال و پیگیر، از پیکار قهرمانانه بلشویک های
باکو پشتیبانی می‌کرد.
همچنین طی
بهار و تابستان ۱۹۱۸ کارگران و دهقانان آذربایجان به رهبری کمونیست‌ها
و به کمک طبقه کارگر باکو و نیروهای مسلح ارتش سرخ، توانستند در
لنکران، شاماخی قوبا، سلیان، و بعضی نقاط دیگرِ آذربایجان، حکومت شوروی
را مستقر نمایند. امر جلب دهقانان به حکومت شوروی و اتحاد آنان گرد
حکومت کنگره‌های شوراهای نمایندگان دهقانان نقش فعال و با ارزشی ایفا
کردند.
اقدامات
سوسیالیستی و ایجاد جامعه نو بر اساس رهنمودهای لنین و برنامه‌ای که
لنین در رسالۀ "مسائلِ نوبتیِ حکومتِ شوروی" مطرح نموده است، صورت
می‌گرفت. و.ای.لنین در نامه‌هایش، پیشنهادها و رهنمودهای مشخصی پیرامون
ایجاد اقتصادِ نفتی باکو می داد. روسیه شوروی برای تامین نیازهای
تولیدات نفتی، ۱۰۰ میلیون روبل به کمون وام داد و نیز هیئتِ ویژه‌ای به
باکو اعزام شد تا اوضاع استخراج و صدورِ نفت را سامان دهد.
و.ای.لنین به
طور منظم و پیگیر، امر تولیدات نفتی را که برای روسیه شوروی اهمیت
حیاتی داشت، دنبال می‌کرد. لنین در تلگرافی که در تاریخ ۱۸ ژوئیه ۱۹۱۸
برای شاهومیان مخابره کرد درخواست نمود: "همه امکانات را برای انتقال
محصولات نفتی به ولگا به خدمت بگیرید. وضع تولیدِ نفت را همه روزه به
اداره مرکزی نفت گزارش دهید (کلیات جلد ۴۴)
روسیه شوروی -
به ویژه شخص لنین - کمک های شایانی به کمونِ باکو کرد. در آن روزها را
"پراودا"ی بلشویکی نوشت: "... رفقای باکو شجاع باشید! روسیه شوروی با
شماست!" (۲۸ ژوئیه ۱۹۱۸)
اس.ارها،
منشویک ها، و داشناک ها، با هم دستیِ تجاوزکارانِ انگلیسی علیه حاکمیت
شوروی توطئه چینی کردند. در جلسه فوق‌العاده روز ۲۵ ژوئیه 1918، شورای
باکو - علیرغم برنامه‌های بسیار قاطعِ ارائه شده از سوی بلشویک‌ها - با
اکثریت 30 رای موافق، طرحِ دعوت از اشغالگرانِ انگلیسی به باکو، و
ایجاد یک دولت ائتلافی را به تصویب رساند.
و.ای.لنین با
اطلاع از این موضوع، در سخنرانی 29 ژوئیه خود، اقدام خائنانۀ احزاب ضد
شوروی را فاش ساخت و آن را یک ماجراجویی زذیلانه دانست و در عین حال،
سیاست مستقل از امپریالیست ها و سازشکارانِ بلشویک های باکو را تایید
نمود.لنین می گوید: "امتناعِ قاطعانه از عقد هرگونه قرارداد آشتی با
امپریالیست های انگلیسی - فرانسوی، تنها قدمِ درستی است که رفقای باکو
می‌توانستند بردارند. زیرا نمی‌توان از آنها دعوت به عمل آورد و در
همان حال، حکومتِ مستقلِ سوسیالیستی را - حتی در یک منطقۀ جداگانه -،
به اسیرِ جنگی امپریالیست ها تبدیل نکرد. کلیات، جلد ۲۸).
در ۳۱ ژوئیه
۱۹۱۸ حکومت شوروی موقتاً در باکو سقوط کرد. در ماه اوت، امپریالیست های
انگلیسی و عمّالِ آنان، ضمن فتح ِباکو، با کمون و رهبران شجاع آن تسویه
حسابی خونین کردند. آنان اس.شاهومیان، آ.جاپاریدزه، م.عزیزبیک اف، ای.
فیولت اف، گ.گرگانف، وسایر کمیسرهای خلق را دستگیر کرده و در ۲۰
سپتامبر ۱۹۱۸ همه آنان را تیرباران نمودند. زحمتکشان باکو و آذربایجان،
تحت رهبری بلشویک‌ها مبارزه برای استقرار حکومت شوروی را ادامه دادند و
در تاریخ ۲۸ آوریل ۱۹۲۰، به کمک ارتش سرخ، حکومتِ شوروی را در
آذربایجان استقرار بخشیدند.
پس از برقراری
حکومت شوروی در آذربایجان، شورای باکو تصمیم گرفت اجساد ۲۶ کمیسر خلق
را از بیابان "آخچا گویما" به باکو منتقل نماید. در این باره موافقت
لنین حاصل شد و در تاریخ ۸ سپتامبر ۱۹۲۰، اجساد ۲۶ کمیسرِ خلق با یک
کشتی به باکو انتقال یافت و در میدانی به نام "میدان ۲۶ کمیسرِ خلق" به
خاک سپرده شد.
* توضیح
مترجم:
"آنچه را که
می خوانید، هراچیا کوچار، نویسندۀ نامدارِ ارمنستان شوروی، بر اساس
اسناد تاریخی و روایات کمونارهای باکو، برای تهیۀ فیلمِ سینمایی نگاشته
است. به همین علت در سرتاسر اثر، پرداخت تصویری و بیان داستانی سینمایی
و افعال - اکثرا - در قالب مضارع اخباری به زمانِ حال دلالت می کند."
معرفی مترجم کتاب کمون باکو (۲۶ کمیسر)؛ دکتر احمد نوری زاده، شاعر
پارسی گوی و ارمنی گوی و مترجم زبان ارمنی
احمد نوری
زاده، ادیب، مترجم و پژوهشگر ایرانی و بنیان گذار ارمنی شناسی فارسی در
ایران است. وی تنها شاعر غیر ارمنی جهان است که به زبان ارمنی شعر
سروده است.
درباره احمد
نوری زاده
" او در قلب
ملت ارمنی به جاودانگی تاریخ خواهد پیوست."
(سرکیس
گراگوسیان - شاعر و نویسنده ی ارمنی تبار لبنانی )
"او با آثار
خود برای ارمنی ها غرور ملی کسب می کند و ما وظیفه داریم که ارزش های
این انسان بزرگ و شاعر و مترجم ارزنده را بستاییم و آرزو کنیم که قلم
پرتوان او همیشه پربار و پایدار باشد"
(توروس
تورانیان - نویستده و منتقد ارمنی تبار سوری)
"ایشان
بزرگترین مترجم ادبیات ارمنی در جهان است که با آثار خود ملت ارمنی را
با شگفتی مواجه کرده است. من به جرات می توانم بگویم در تاریخ ادبیات
ارمنی هرگز چنین پدیده ای رخ ننموده است..."
(هراچیا
ماتئوسیان - نویسنده ی نامدار ارمنستانی)
پروفسور احمد
نوری زاده - ادیب، مترجم، پژوهشگر، بنیانگذار ارمنی شناسی فارسی و تنها
شاعر غیرارمنی جهان که به همین زبان نیز شعر می گوید- به سال 1330 در
خانواده ای پر جمعیت، درغازیان بندرانزلی به دنیا آمد. پدرش کارگر ساده
ی شرکت آتش نشانی ِ انزلی بود و کردمحله - زادگاه او- به گفته خودش، در
آن زمان محله ای کثیرالمله و انترناسیونالیستی با قومیت ها، فرهنگ ها و
خرده فرهنگ های مختلف از ارمنی ها، روس ها، آشوری ها، گیلک ه ، آذری
ها، فارس ها بود که همین امر بعلاوه مصاحبت و مراودت ِ مداوم او به
خصوص با ارامنه - از دوران کودکی- هم چنین به دلیل سکونت خانوارهای
ارمنی در همسایه گی خانه ی محقر ِ پدری ، سبب ساز آشنایی و قرابت او با
زبان شفاهی ارمنی گردید.
با گذر زمان،
علی رغم ِ دغدغه ی فراوان تأمین معاش وغم بی حساب نان، ذوق هنری و طبع
لطیفش او را به حوزه ی ادبیات - به خصوص مطبوعات ادبی - کشاند. این
گونه شد که علاوه بر فعالیت در عرصه ی روزنامه نگاری، سرودن شعر به
زبان پارسی را نیز به طور جدی آغاز کرد. آشنایی او به زبان شفاهی ارمنی
وعلاقه شدیدش به ترجمه ی متون ادبی خارجی، او را به فراگیری زبان
نوشتاری ارمنی ترغیب نمود. از این رو به مدت 4- 5 ماه نزد مرحوم "آرشی
بابایان" شاعره ی معروف ارمنی، الفبای این زبان را آموخت. سپس با جدیت
و ممارست، از طریق کتب خودآموز، زبان نوشتاری ارمنی را نیز فرا گرفت.از
آن پس به طور جدی به ترجمه و معرفی ادبیات معاصر و متون کهن ارمنی در
مطبوعات فارسی زبان ایران همت گماشت.
با گسترش
دامنه ی فعالیت ها در حوزه ی ادبیات ارمنی، فراگیری مبنایی و ریشه ای
زبان کهن ارمنی -گرابار- دغدغه ی اصلی ش شد و به همین دلیل با عزیمت به
اصفهان، نزد مرحوم خاژاک درگریگوریان- رییس دانشکده ی ارمنی شناسی
دانشگاه اصفهان- مدّتی را به آموختن این زبان گذراند. احمد نوری زاده
در سال های 1349-1348 کار ترجمه و معرفی آثار شاعران ارمنی را آغاز
نمود که البته در گام اول، از همکاری دوستان ارمنی ش برای انتخاب اثر و
ترجمه ی تحت الفظی اشعار بهره می گرفت. اما با فراگیری کامل زبان مورد
علاقه اش، از سال 1350 به طور کاملا مستقل، کار ترجمه ی ادبیات ارمنی و
چاپ و نشر آثار شاعران و نویسندگان ارمنی زبان را آغاز نمود.
اولین کتابی
که از وی به طور مستقل انتشار یافت، مجموعه ی شعری از "گالوست خانتس"
شاعر نامدار ارمنی تبار ایرانی بود که با نام " قدرت معجزه گر" از سوی
انتشارات گوتنبرگ به بازار عرضه شد. سال بعد مجموعه ی دیگری از این
شاعر، با نام " سلام بر تو ای انسان" را آماده ی چاپ کرده که توسط
انتشارات دنیا به بازار کتاب عرضه شد. بعدها به مرور آثاری از "هومانس
تومانیان" ، شاعر و نویسنده ی نامدار ارمنی ، " یقیشه چارنتس"، "آکسل
باگونتس"، "هراچیا کوچار" و دیگران را ترجمه نمود که با نامهای "آی
وطن! آی وطن!" ، " سروده های سرخ" ، " 26 کمیسر" و " تسولاک" به
خوانندگان پارسی زبان عرضه شدند.
در حال حاضر
احمد نوری زاده تنها شاعر غیر ارمنی جهان است که به زبان ارمنی شعر می
سراید و برای خوانندگان ارمنی زبان در جمهوری ارمنستان و دیگر کشورهای
دارای جوامع ارمنی یک چهره ی شناخته شده و محبوب است به حدی که برنامه
ریزان آموزشی جمهوری ارمنستان، بخش هایی از منظومه ی " ماسیس کوه نیست"
اثر ماندگار وی را به همراه زندگینامه ی این شاعر ایرانی به عنوان یک
درس در کتاب درسی دانش آموزان مقطع دوم راهنمایی مدارس ارمنی زبان
گنجانده اند که دانش آموزان ارمنی تبار آن را در کتاب ادبیات خود می
آموزند و امتحان خواهند داد. نوری زاده تا کنون با انتشار بیش از ده ها
جلد کتاب و صدها مصاحبه ی مطبوعاتی و رادیویی و تلویزیونی کوشش های
ارزنده ی بسیاری را در راستای شناساندن تاریخ و فرهنگ ارمنی به جهانیان
به عمل آورده است و به همین جهت در ارمنستان به او "فرزند پارسی گوی
ملت ارمنی" لقب داده اند.
به یقین
مهمترین و ماندگار ترین اثر ادبی نوری زاده تاکنون، کتاب منحصر به فرد
"صد سال شعر ارمنی" ست که در سال 1369 توسط انتشارات چشمه به دوست
داران آثارش عرضه گردید. چاپ اول این کتاب پس از چندسال نایاب شد و در
بازار سیاه کتاب به 10 برابر قیمت روی جلد به فروش رسید. صد سال شعر
ارمنی در برگیرنده ی ترجمه ی 500 شعر و منظومه از 72 شاعر نامدار ارمنی
جهان است و خواننده با مطالعه ی پیشگفتار 150 صفحه ای کتاب با برخی
جنبه های تاریخ و فرهنگ هزاران ساله ی ارمنستان آشنا خواهد شد.
احمد نوری
زاده به پاس 40 سال تلاش بی وقفه در زمینه ی شناساندن فرهنگ و ادب
ارمنی جوایز و عناوین جهانی بسیاری را نیز کسب نموده است که از جمله
مهمترین آنها می توان به:
- جایزه ی
جهانی ِ فرهنگی ِ " گارپیس پاپازیان" به جهت یک عمر فعالیت ادبی از
کشور اتریش. سال 2000میلادی.
- جایزه ی
عالی ترین نشان فرهنگی جمهوری ارمنستان به نام " موسس خورناتسی " از
روبرت کوچاریان، رییس جمهوری ارمنستان. سال 2001 میلادی.
- جایزه ی
بزرگ انجمن نویسندگان ارمنستان با نام " گانتق ". سال 2005 میلادی.
- و دريافت
مدرک پروفسوری از دانشگاه شمالی ایروان، سال 2001 میلادی اشاره نمود.
همان طور که
پیشتر گفته شد، نوری زاده علاوه بر ترجمه و چاپ آثار نویسندگان و
شاعران ارمنی در روزنامه ها و مجلات ادبی، تا کنون بیش از 30 جلد کتاب
منتشر نموده که این خود موید تاثیر گذاری و جریان سازی او در حوزه ی
ادبیات ارمنی و حتی فارسی ست.
وی در حال
حاضر مشغول نگارش رمان بلند 3 جلدی " گذرگاه رنج " است. رمانی که خودش
درباره ی انگیزه ی خلق آن می گوید "آن چه من را به نوشتن این رمان
مجبور کرد، تجربه های مستقیمی بود که از کودکی با کار شروع شد و در
جوانی با نوشتن و روزنامه نگاری گره خورد و سر از وقایع تاریخی دهه های
اخیر درآورد ... اگر زندگی فرصت بدهد و من بتوانم هر سه جلد رمان را که
دارای دوره بندی های ویژه ی خود هستند به پایان ببرم، دست کم دخترم و
همسرم خواهند توانست شناختی از زندگی گذشته ی من کسب کنند و در عین حال
داستان جالبی را بخوانند!".
پی نوشت :
تعدادی از
آثار منتشر شده ی احمد نوری زاده:
" 26 کمیسر"
یا " کمون باکو" از " هراچیا کوچار"
" سرودهای سرخ
" مجموعه ی شعر اثر" یقیشه چارنتس"
" آی وطن! آی
وطن!" مجموعه ی شعر و قصه از "هوهانس تومانیان"
" تسولاک" یک
داستان بلند از " آکسل باگونتس"
" صد سال شعر
ارمنی" نمونه های شعر بیش از هفتاد شاعر ارمنی با پیشگفتار 148 صفحه ای
درباره ی تاریخ و فرهنگ ارمنی
کتاب پژوهشی "
تاریخ و فرهنگ ارمنستان"
"باغ سیب ،
باغ ِ باران و چند داستان دیگر": بیست داستان کوتاه و بلند از 15
نویسنده ی نامدار ارمنی
"سلام بر شما
ارمنی ها": مجموعه شعرهای ارمنی نوری زاده
"در شب تنهایی
و رویاها ": مجموعه شعر های ارمنی نوری زاده
" رازقی ها
بگذار عطر بفشانند": مجموعه شعر های فارسی نوری زاده
" در شب
تنهایی و زمستان جهان": مجموعه شعر های فارسی نوری زاده
" پتر اول "
اثر "آلکسی تولستوی".
http://moj-e-no.blogspot.com/2008/11/blog-post_11.html
|
