نویدنو:12/02/1387                                                                     صفحه قابل چاپ است

ونزوئلا: دموکراسی، سوسیالیسم و امپریالیسم- بخش اول[i]

 

پروفسور جیمز پتراس- برگردان : آذر شفق

 

 

مقدمه

هو گو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا ، رهبر سیاسی منتخب دموکراتیک ، سکولار بر جسته جهان باقی می ماند، که بدون تناقض وآشکارا با جنگ های امپریالیستی  درخاورمیانه مخالفت کرده ،و مداخله فرا منطقه ای وهمدستی امریکا واتحادیه اروپا را در آدم ربایی وشکنجه مورد حمله قرار داده است . ونزوئلا در کاهش شدید بهای نفت کشورهای فقیر منطقه کارائیب و آمریکای مرکزی نقش اساسی داشته و از اینطریق بدون ضمیمه کردن هیچ پیامی به این کمک حیاتی، به تراز پرداخت های  آنان یاری می رساند.

ونزوئلا در خط مقدم دفاع از انتخابات آزاد بوده و با نقض حقوق بشر در خاورمیانه، آمریکای لاتین، و جنوب آسیا از سوی رژیم های دست نشانده آمریکا در عراق، افغانستان و کلمبیا مخالفت می کند. هیچ کشور دیگری در مناطق آمریکایی بیش از ونزوئلا در مقابله با موانع نژادی و برای پویایی اجتماعی و دستیابی سرخپوستان آمریکا و آمریکائیان آفریقایی و لاتینی تبار به مالکیت زمین تلاش نکرده است. رئیس جمهور چاوز علیرغم مخالفت ایالات متحده و چند رژیم منطقه ای که خواهان توافق های تجاری آزاد دوجانبه با ایالات متحده هستند، در خط مقدم تلاش برای ایجاد آمریکای لاتین متحد ایستاده است.

حتی معنی دارتر این که پرزیدنت چاوز تنها رئیس جمهور منتخبی است که کودتای نظامی مورد حمایت ایالات متحده را (طی چهل وهشت ساعت ) وارونه کرده و اعتصاب موقت مدیران مورد پشتیبانی ایالات متحده را شکست داده ، و طی یک دوره متوالی چهارساله به رشد اقتصادی دو رقمی دست یافته است. پرزیدنت چاوز تنها رهبر منتخب در تاریخ آمریکای لاتین است که در طی یک دوره نه ساله  دریازده رقابت انتخاباتی برابر احزاب سیاسی که از حمایت مالی ایالات متحده و تقریبا تمامی رسانه های گروهی بخش خصوصی برخوردار بوده اند، به پیروزی دست یافته است. و سرانجام  اینکه پرزیدنت چاوز در نیم قرن گذشته تنها رهبری است که با داشتن یک درصد  امکان تایید به رفراندوم عمومی برای  " گذار سوسیالیستی" مراجعه کرد، نتیجه ای  به ویژه شگفت انگیز در کشوری که کمتر از 30 درصد نیروی کار آن را دهقانان و کارگران صنایع تشکیل می دهند.

پرزیدنت چاوز سریعتر از تمامی رژیم های منطقه فقرمزمن را کاهش داده و عملا نشان داده است که رژیم رفاه ملی در پایان دادن به ناهنجاریهای اجتماعی بومی بسیار کاراتر از همتایان نئولیبرالش عمل می کند. بررسی دقیق و تجربی فعالیت های اقتصادی-اجتماعی دولت چاوز موفقیت آن را در سری کاملی از شاخص ها بعد از شکست کودتای ضد انقلابی وتحریم  کارفرمایان و بعد از ملی کردن نفت (2003) نشان می دهد.

تولید ناخالص ملی به بیش از 87% رسیده که تنها بخش اندکی از آن به نفت بازمی گردد. نرخ فقر به نصف تقلیل پیدا کرده است ( از 54% در سال 2003 به 27% در سال 2007 ، وفقر شدید از 43% در 1996 به 9% در سال 2007 کاهش یافته است).  اقتصاد با نرخی معادل تقریبا سه برابر ایالات متحده در طی دوران توسعه اقتصادی اخیر اشتغال ایجاد نموده است. سطح دسترسی فقرا به مراقبتهای بهداشتی گسترش یافته و شمار پزشکان عمومی در مراکز مراقبتهای اولیه بخش عمومی از 1628 در 1998 به 1957 در اوایل سال 2007 رسیده است. اکنون حدود 40% از جمعیت از کمک هزینه غذایی برخوردارند. دسترسی به آموزش بویژه آموزش عالی وسیعا در بین خانواده های فقیر گسترش یافته است. هزینه های اجتماعی واقعی هر فرد بیش از 300% افزایش یافته است.

سیاستهای او یکبار و برای همیشه این عقیده  را که تقاضاهای رقابتی جهانی سازی (الحاق گسترده و عمیق به بازار جهانی) با سیاستهای تامین خدمات اجتماعی وسیع ناسازگار است، باطل نموده است. چاوز ثابت کرده است که پیوند با بازار جهانی با ساختار دولت رفاه ملی توسعه یافته تر و در زیر مجموعه یک دولت مردمی همخوانی دارد.

دستآوردهای عملی گسترده و درازمدت دولت چاوز از سوی نیروهای لیبرال و سوسیال دموکرات در ونزوئلا و همتایانشان در ایالات متحده و اروپا که بیشتر تمایل به انتقاد از ضعفهای نهادهای ثانوی و سیاسی دارند، نادیده گرفته شده و این نیروها از درک اهمیت تاریخی – جهانی تغییرات انجام گرفته درمتن امپراتوری متخاصم ، تجاوز کارونظامیگراقاصر مانده اند.

هیچ تحلیلی مدلل و جدی در شرایط کنونی قادرنیست دستاوردهای عظیم دوران ریاست جمهوری هوگو چاوز را به درستی ارزیابی کند.

تنها در چارچوب پیشگامی سیاسی- اجتماعی خلاقانه و شجاعانه چاوز است که باید به تحلیل پیشرفتها، تناقضات و ابعاد منفی سیاستها، اعمال و نهادهای معین سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پرداخت.

پیشرفتها و محدودیت های سیاست اقتصادی

ونزوئلا از زمان شکست کودتا در یازدهم آوریل 2002 و همچنین دست از کار کشیدن کارفرمایان درفاصله دسامبر 2002 تا فوریه 2003 که منجر به کاهش  24 درصدی تولید ناخالص داخلی گردید به پیشرفتهای عظیمی در اقتصاد دست یافته است. تحت رهبری پرزیدنت چاوز و بواسطه نسبت مطلوب بهای صادرات به واردات درکشور، در طی پنج سال اخیر ونزوئلا بیش از 10 درصد رشد اقتصادی داشته و سطح فقر را از بیش از 50% به کمتر از 28% تقلیل داده و عملا از تمامی کشورهای جهان در زمینه کاهش فقر پیشی گرفته است. سیاستهای اقتصادی علیرغم افزایش هزینه های اجتماعی ،برخلاف گذشته منجر به ذخیره سازی بیش از 35 میلیارد دلار در حسابهای ذخیره ارزی شده است و کاملا از وابستگی به تعهدات سنگین بانکهای بین المللی (صندوق بین المللی پول، بانک جهانی و بانک توسعه آمریکایی) با بازپرداخت بدهی هایش رهایی یافته است.

دولت موسسات اقتصادی پراهمیت در صنایع نفت و گاز، فولاد، سیمان، تولید و توزیع مواد غذایی، صنایع برق و مخابرات را ملی کرده است. دولت با وضع مالیات براضافه درامدهای  جدید ، درآمد خود را به دوبرابر افزایش داده است. دولت قراردادهای جدید نفت و گاز با بیش از یک دوجین از شرکتهای فراملیتی اروپایی، آسیایی و آمریکای لاتینی امضا نموده که عملا به دولت ونزوئلا قدرت کنترلی بیشتری بر این صنایع بخشیده است. چندین میلیون هکتار زمین زراعی کشت نشده زمین خواران و مالکینی که در کشور حضور ندارند و اخیرا 32 هکتار زمین زراعی زیرکشت توسط دولت مصادره شده است. اهمیت این تغییرات ساختاری را نمی توان دست کم گرفت. این تغییرات بدوا ظرفیت دولت چاوز در ایجاد و یا نفوذ بر تصمیمات استراتژیک در زمینه های سرمایه گذاری، سرمایه گذاری مجدد، قیمت گذاری و بازاریابی را افزایش داده است. افزایش مالکیت دولتی سبب جاری شدن درآمد به خزانه دولت فدرال شده، حجم سرمایه گذاری مولد، برنامه های اجتماعی و  فرایند راه اندازی تاسیسات عمرانی و خدماتی را افزایش داده است. دولت به آرامی بازار نفتی را از کشورهای مخاصم (ایالات متحده آمریکا) به سمت سرمایه گذاری و تجارت با کشورهایی نظیر چین، برزیل، ایران، روسیه تغییر داده و ازینرو میزان آسیب پذیری ونزوئلا را در مقابل تحریم های اقتصادی خودسرانه عملا کاهش داده است.

 دولت یک پروژه کلان و درازمدت در خصوص ایجاد تنوع اقتصادی و بویژه برای رسیدن به خودکفایی غذایی در زمینه کالاهای اساسی مثل شیر، گوشت، سبزیجات و طیور راه اندازی نموده است. به همین طریق سرمایه گذاری های مهمی در زمینه  تبدیل مواد خام نفتی به محصولات درآمدزا نظیر کودهای شیمیایی و  پلاستیک راه اندازی شده که البته هنوز از رشد کندی برخوردارند. ساخت پالایشگاههای جدید به منظور جایگزین نمودن آنها به جای عملیات اجرایی وابسته به ایالات متحده و همچنین افزایش ارزش صادرات در دستورکار قراردارد. سیستم نقلیه عمومی جدید آنگونه که از ساخت متروی جدید در کاراکاس آشکار گشته در حال پیشرفت است که حجم ترافیک و آلودگی هوا را کمتر خواهد کرد. بیش از 2.5 میلیارد استرونگ بولیوار، واحد جدید پولی ونزوئلا (بیش از یک میلیارد دلار)، بصورت مشوق، اعتبار و کمکهای مالی و به منظور تشویق و افزایش تولید و فرآوری محصولات کشاورزی اختصاص یافته است. سرمایه گذاری در عرصه های جدید تولید و در پیوند با برنامه های اجتماعی شامل تولید سالانه 15000 خانه پیش ساخته توسط موسسات جدید سرمایه گذاری در جریان است.

ونزوئلا همچون سایر کشورهای جهان (چین، اتحادیه اروپا، استرالیا و ...) شدیدا متاثر از تورم بویژه در زمینه واردات مواد غذایی است. افزایش تورم در طی سه سال گذشته از 14% در سال 2005 به 17% در سال 2006 و 22% در سال 2007، نگرانی هایی را در مورد امکان تضعیف دستآوردهای مرتبط با استانداردهای زندگی در طی 5 سال گذشته ایجاد نموده است. تلاش های دولت در خصوص کنترل قیمتها با توجه به کاهش ناگهانی تولید از سوی تولیدکنندگان بزرگ مواد غذایی، کاهش محموله های غذایی از سوی توزیع کنندگان مواد غذایی و حتی گاه احتکار کالاهای اساسی  و رو آوردن کاسبکاران جزء به بازار سیاه تاثیر اندکی داشته است. در ظاهر مشکل این است که قدرت خرید مصرف کننده سریعتر از تولید یا به عبارتی دیگر میزان تقاضا نسبت به عرضه افزایش یافته است. اما دلیل ساختاری و ریشه ای، کاهش سرمایه گذاری در عرصه های تولید و توزیع علیرغم سود بالاست. بسیاری از تولیدکنندگان و فرآوران مواد غذایی سودهایشان را به سمت سرمایه گذاری در فعالیتهای بازرگانی نظیر واردات کالاهای لوکس و مسکن که از نرخ بهره وری بیشتری برخوردار است، معطوف نموده اند. برخی به سبب مخالفت با دولت و شماری به دلیل هراس از اصلاحات ارضی حجم سرمایه گذاری را کاهش داده اند اما همه نسبت به کنترل قیمت ها معترض هستند و آن را مانع سودآوری می دانند. این شکایات سبب کاهش تولید نبوده زیرا کاهش تولید پیش از کنترل قیمت ها وجود داشته و حتی زمانیکه دولت کنترل قیمتها را حذف نمود همچنان ادامه پیدا کرد. تورم و پیامدهای منفی آن یکی از دلایل اصلی عدم شرکت عمومی در رفراندوم دسامبر 2007 و علت نارضایتی عمومی امروز مردم در ونزوئلا  است. هم نیروهای راست و هم نیروهای ماوراء چپ (بویژه در برخی از کشورهای همسایه و اتحادیه های کارگری) از این نارضایتی بهره برداری می کنند.

 تورم یکی از دلایل اصلی کاهش محبوبیت رژیم های مختلف (چپ، معتدل و راست) در سرتاسر تاریخ اروپا و همینطور آمریکای لاتین است. در مقیاس وسیع این امر ناشی از آن است که اکثریت بزرگ نیروی کار در ونزوئلا خوداشتغال هستند و سازمان یا دستمزد و لیست درآمدی ندارند که با افزایش قیمتها بالا نگه داشته شود. در ونزوئلا حتی صنایع بزرگ نظیر صنایع نفتی، فولاد و آلومینیوم اکثر کارگرانشان را از طریق پیمانکاریهای فرعی جذب می کنند و لذا (نیروی کار) فاقد قدرت کافی برای مذاکره و چانه زنی در زمینه افزایش دستمزدها به هنگام رشد تورم هستند. پرداخت مشوق و کمکهای دولتی به سرمایه گذاران در بخش های صنعتی و کشاورزی به منظور ارتقا سطح تولید منجر به افزایش سود بدون افزایش متناسب در درآمدهای ناشی از دستمزدها شده است. طی فاصله زمانی فوریه تا آوریل 2008  دولت مستقیما از طریق دراختیار گرفتن مزارع و شرکتهای غیرمولد در روندهای تولیدی دخالت نمود. دهقانان و کارگران خواهان گشایش دفاتر شرکتها و مزارع سودده به منظور پیگیری (سطح) دستمزدها و مذاکرات جمعی در زمینه بستن قراردادها، بازگشایی شرکتهای تعطیل شده و سرمایه گذاری در موسسات اقتصادی جدید هستند. چاوز دریافت که مشکل تولید می تواند منجر به افزایش حجم نقدینگی بدنبال کاهش کالاهای مصرفی- تورم، نارضایتی و آسیب پذیری سیاسی- گردد مگر اینکه او به روندهای ملی سازی سرعت بخشیده و مالکیت عمومی را تعمیق بخشد.

دولت به منظور دخالت موثر و کنترل بخشهای استراتژیک نیازمند آن است که سازمانهای طبقه کارگر، کادرها و رهبران  به سازماندهی موسسات اقتصادی، گشایش دفاتر سرمایه گذاری، مزایا و دستمزدها و تاسیس قوانین کار بپردازند. تحت روابط کار-سرمایه موجود ، سرمایه داران کاملا از سرمایه گذاری در زمینه تکنولوژی و ابداعات غفلت نموده، به استخدام موقت و یا مشروط کارگران تحت شرایط مخاطره آمیز می پردازند و خواهان تقویت قوانین کار خشن از سوی دولت ونزوئلا هستند.


 

[i] Global Research, April 17, 2008

 

 

  | می توانید نظرات خودرا اینجا ابراز نمایید .

بازگشت به صفحه نخست         

                            

Free Web Counters & Statistics