 |
عضو دفتر سياسي جبهه مشارکت :
صداقت خاتمي ، سرمايه اصلاحات براي جامعه ايران بود
نویدنو:23/7/1385
عضو دفتر سياسي جبهه مشارکت :
صداقت خاتمي ، سرمايه اصلاحات براي جامعه ايران بود
عضو دفتر سياسي جبهه مشاركت ايران اسلامي گفت : همواره
اين دغدغه در ذهن كساني كه دغدغه دين و دغدغه توسعه و دموكراسي دارند بوده
است كه رابطه بين دين و دموكراسي چيست .
به گزارش خبرنگار ايلنا, "مصطفي درايتي" كه در سلسله جلسات سخنراني مذهبي
كه از سوي جبهه مشاركت ايران اسلامي در كانون توحيد برگزار ميشود سخن مي
گفت با بيان اين مطلب افزود : دلبستگيهاي ما گاهي اجازه نميدهد به واقعيات
به درستي نگاه كنيم ؛
و گاهي كه ميخواهيم دين و دموكراسي را جمع كنيم احساس مي كنيم
دلبستگيهايمان در آن دخيل مي شود .
وي افزود: جمهوري اسلامي حاصل تلاش چند دهه كار سياسي جدي مصلحاني در كشور
بوده است به همين دليل دلبستگي به آن زياد است .
درايتي با بيان اينكه تلاشهايي صورت ميگيرد كه چالش دين و دموكراسي را حل
كند و اين دوگانگي را برطرف كند ، تصريح كرد: گاهي احساس ميشود جمع كردن
اين دموكراسي سخت است اين دو گانگي خود را در اظهار نظرهايي كه در اين مورد
مي شود نشان مي دهد .
وي افزود : ايستادن بر يك نظريه هميشه دليل بر استواري آن نظر نيست ؛ گاهي
ممكن است ايستادن بر يك نظر به دليل ايستايي و تعصب باشد پس براي اينكه
متهم نشويم كه تعصب داريم و يا نتوان لازمهاش اين است كه راهي را انتخاب
كنيم كه قرآن از ما انتظار دارد قرآن بشارت ميدهد به كساني كه حرفها را
ميشنوند و بهترين را انتخاب ميكنند .
درايتي تصريح كرد : اين كه تصور كنيم اگر چيزي را حق ميدانيم لازمهاش
اين است كه اجازه ندهيم كسي او را نقد كند به اين معنا است كه به احتمال
زياد دچار تعصب هستيم كسي كه به حرف خود اعتقاد دارد از نقد نمي ترسد ؛ اين
تصور كه در بعضي جامعه ديني رواج يافته و گفته ميشود : نقدها باعث ميشود
كه ايمانها ازبين برود و شبهه به دين وارد شود را نميپذيرم من معتقدم
ايماني مي ماند كه از سر استدلال و منطق باشد .
عضو دفتر سياسي جبهه مشاركت گفت: نبايد اين تصور به وجود آيد كه آنچه در
آن اوايل انقلاب انديشه شد و در قانون اساسي نهان شد هيچوقت دچار مشكل
نخواهد شد ؛ امروز ايرادهايي چه از جانب جناح چپ و چه از جناح راست به
قانون اساسي وارد مي شود به اين دليل كه قانون اساسي دستاورد انسان است و
ممكن است در طول زمان مشكلاتي براي او بوجود آيد .
وي بحثهايي را كه بين روشنفكران ديني و غير ديني مطرح مي شود را مسبوق به
سابقه دانست و گفت: در دهه 50 هم كه موج سوسياليسم دنيا و ايران را فرا
گرفته بود دغدغه مسلمانان جمع دنيا و آخرت بود ؛ بحثها و نقدهاي گوناگوني
در آن دهه مطرح مي شد كه ما هنوز از عوارض آن خارج نشدهايم اين در حالي
بود كه خيلي وقتها هم برخوردهاي نسنجيدهاي انجام مي شد ، امروز هم كه موج
دموكراسي خواهي در كشور ما راه افتاده نبايد آن تجربه را تكرار كنيم و همان
نتايج را بگيريم.
وي افزود : در دهه 50 هم ميگفتند اگر ميخواهيم دنيا را آباد كنيم بايد
دين را از جامعه خارج كنيم امروز هم مي گويند اگر دنيا را مي خواهي و آزادي
را ميطلبيد لازمه اش اين است كه دين وجود نداشته باشد.
درايتي با تاكيد بر اينكه وقتي نظريه اي در
جامعه مطرح مي كنيم بايد آماده باشيم كه آن نظريه از تمام جهات نقد شود
گفت: ماندگاري يك نظريه در زمينه حكومت و جامعه زماني امكان پذير است كه
بتواند جامعه را اغنا كند و كارآمد باشد ؛ اين كه گفته ميشود نظريه
اي چون از قرآن گرفته شده است نبايد نقد شود درست نيست
.
وي افزود: مسائل ديني وقتي به عمل فردي افراد بر مي گردد مشكلي به وجود
نمي آورد ولي وقتي مي خواهد به عرصه اجتماعي پا
بگذارد از اين حالت خارج مي شود چون همه شئون جامعه را متاثر مي كند .
درايتي تصريح كرد : در عمل فردي به جوهره عمل كمتر توجه مي شودولي وقتي مي
خواهيم به عرصه عمومي وارد شويم اگر به جوهره عمل توجه نكنيم دچار مشكلات
زيادي ميشويم بنابراين اگر نتوانيم به جوهره دين برگرديم در عرصه عمومي
براي اجراي دين دچار مشكل مي شويم ؛ اين در حالي است كه در عرصه عمومي
پوسته دين نمي تواند جواب دهد و با تناقضهاي شديدي مواجه مي شوند .
وي با بيان اين اعتقاد كه عرصه اختصاصي دين معنويت است و عرصه مادي عرصه
مشترك بين دين و عقل است گفت: در عرصه مادي دين مرشد و راهنماست اما به
صورت انحصاري عمل نمي كند بلكه عقل هم فعال است دين در عرصه مادي فقط
ناخواسته هايش را ميگويد ضمن اينكه خواستههاي دين كليت و خواستههايي
است كه در همه شئون اجتماعي وجود دارد .
عضو دفتر سياسي جبهه مشاركت ايران اسلامي با بيان اينكه در بحث دين و
دموكراسي بايد به پيشفرضهايي توجه داشته باشيم به ترسيم اين پيش فرض
ها پرداخت و گفت: پيش فرض اول اين است كه دموكراسي به
صورت سكولار فرض شود ؛ فرض دوم اين است كه دموكراسي به عنوان يك روش و ساز
و كار براي مديريت مد نظر قرار بگيرد مبنايي كه نظم اجتماعياش از پايين
به بالا تعريف ميشود . فرض ديگر اين است كه قسمتي از وظيفه دين توجه به
سياست است لذا كساني كه اعتقاد دارند دين از سياست جداست از ديدگاه من
متفاوت هستند .
وي افزود : پيشفرض ديگر اين است كه بپذيريم يكي از وظايف حاكميت پياده
كردن ارزشهاي ديني در جامعه است ؛ پيش فرض ديگر اين است كه معتقد باشيم
حاكميت ارزشهاي ديني منهاي رعايت انتخاب مردم صحيح نيست و فقط پوستهاي از
دين خواهند داشت و خاصيت دينياش را از دست خواهد داد . بنابراين براي
حاكميت ارزشهاي ديني بايد به گونهاي رفتار كنيم كه با حاكميت انتخاب
اكثريت جامعه همراه باشد .
اين عضو جبهه مشاركت ايران اسلامي در ادامه سخنانش سوالهايي را درباره
رابطه دين و دموكراسي مطرح كرد كه به اعتقاد او بايد براي جمع دين با
دموكراسي بايد به آن پاسخ داده شود .
وي گفت: اولين سوال اين است كه آيا اجراي احكام الهي وظيفه خاص فقهاست يا
وظيفه عام است اگر آن را وظيفه خاص فقها بدانيم بنابراين اين ديدگاه را
خواهيم داشت كه فقها به عنوان نا يبان ولي امر مسلمين و امام زمان بايد
احكام الهي را اجرا كنند در اين صورت فقها موظند حكومت ايجاد كنند تا احكام
الهي را ايجاد كنند ؛ بنابراين در اين ديدگاه اصل علما هستند و وظيفه مردم
تبعيت است و مردم هيچ نقشآفريني ويژهاي نمي توانند داشته باشند علما
نيز در برابر مردم مسوول نيستند و جوابگوي مردم نيستند .
درايتي ادامه داد : اما اگر نظر دوم را بپذيريم و بگوييم كه اجراي احكام
الهي وظيفه همه مردم است بنابراين بايد اكثريت جامعه تقاضا داشته باشند كه
حكومت تشكيل دهند در اين صورت نقش مردم اصلي است و نه تبعيتي ؛ در اين صورت
صلاحيت علماي دين تنها در مرحله استنباط و ابلاغ دين است چرا كه خداوند
وظيفه هدايت مردم را حتي به پيامبرش نيز نداده است چه برسد به روحانيت
،خداوند به پيامبرش گفت: تو فقط پيام ما را ابلاغ كن.
به گفته درايتي دومين سوالي كه براي مشخص شدن رابطه دين و دموكراسي بايد
پاسخ داده شود اين است كه آيا شكل حكومت در يك جامعه ديني مثل جوهره آن از
امور توحيدي است كه قابل عدول نيست ؟ در اين صورت ظاهرگرايي در جامعه به حد
افراطي به وجود مي ايد همچنان كه در جامعه ما اين اتفاق افتاده است ما
دينداريهايمان را خلاصه كرده ايم در پوشش ظاهري در حالي كه تمام گفتارمان
از مسير دين خارج است عمل سياسيمان هم همينطور است .
وي تصريح كرد: از من پرسيدند آيا تقيد اصلاح طلبان به دين كم است كه من
قسم خورده ام كه بسياري از بچه هاي اصلاح طلب تقيدشان به آموزه هاي ديني
بسيار بيشتر از جناح مقابل است گفتم اصلاحطلبان كساني هستند كه تقلب
كردن , دروغ گفتن و خيانت و ظلم به مردم را گناه مي دانند حال آنكه عده اي
آن را توجيه ميكنند .
وي سومين سوال مطرحه در مورد رابطه دين و دموكراسي را اين دانست كه وقتي مي
خواهيم در جامعه احكام الهي اجرا كنيم اين احكام را از كدام فقيه بگيريم
چون احكام فقها با هم متفاوت است ؛ براي پاسخ به اين سوال مي توانيم بگوييم
كه مي توانيم از ساز و كار دموكراسي استفاده كنيم . يعني يك نظر فقهي را با
توجه به نظر مردم بر نظر فقهي ديگر ترجيح دهيم .
وي با اين اعتقاد كه در جامعه ايران تنها افكاري قابل طرح است كه با زمينه
هاي فرهنگي جامعه ما انطباق دارد گفت : حزب توده هم زمينه غير ديني داشت
تلاش مي كرد با زمينه فرهنگي جامعه كمتر تضاد پيدا كند ؛ ما هيچ وقت نبايد
نگران انديشه هايي در جامعه مان باشيم كه رنگ و لعاب ديني ندارد چرا كه طرح
اين انديشه ها حقانيت دين را بيشتر نشان مي دهد .
وي در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه سرمايه اصلاحات براي جامعه ايران چه
بوده است ، گفت : اگر خاتمي را سمبل اصلاحات بدانيم مبنايي را براي مردم
گذاشت كه به عنوان سرمايه اصلاحات مي توان از آن استفاده كرد و آن صداقتش
است امروز با وجود انتقاداتي كه به خاتمي مطرح مي شود باز هم از او به
عنوان يك انسان صادق ياد مي شود كه به مردم دروغ نگفت و مردم را فريب نداد
.