 |
اورهان پاموک، نویسنده نامدار ترکیه برنده جایزه نوبل ادبیات شد
نویدنو:23/7/1385
اورهان پاموک، نویسنده نامدار ترکیه برنده جایزه نوبل ادبیات شد
صدای آلمان:
اورهان پاموک، نویسنده ترک، جایزه نوبل ادبیات امسال را دریافت می‌کند.
پاموک در داستانها و رمانهای خود پلی میان زندگی مدرن و سنت صوفیانه شرق
برقرار کرده است. آثار او در این میان به ۳۵ زبان دنیا ترجمه و در ۱۰۰ کشور
جهان منتشر شده‌اند. معروفترین آثار او عبارتند از ”قلعه سفید“، ”نام من
قرمزی است“ و ”برف“. سال پیش هم جایزه صلح ناشران کتاب در آلمان به اورهان
پاموک اعطا شد. با این جایزه از تعهد و فعالیت سیاسی او نیز تقدیر کردند.
پاموک در نوشته‌های خود به ناسیونالیسم ترک انتقاد می‌کند. او نوشته است که
در ترکیه ”یک میلیون ارمنی و ۳۰ هزار کرد به قتل رسیده‌اند.“ بدین خاطر
پاموک را به اتهام ”اهانت به ترکیت“ به دادگاه احضار کردند.
پاموک یکی از مشهورترین نویسندگان ترکیه است. کسی که در ترکیه کتابخانه‌ای
در خانه داشته باشد، حتما کتاب یا کتابهایی هم از پاموک در قفسه کتابش یافت
می‌شود. پاموک در رمانهایش پیوندی برقرار می‌کند میان سنت شرق، و فرهنگ
اروپایی که عصر روشنگری را پشت سر نهاده است.
کتاب ”قلعه سفید“ چنین رمانی است. آغاز آن به نظر بس ماجراجویانه می‌آید:
”با کشتی‌های ترکی روانه سفری از ونیز به ناپل شدیم. سه نفر بودیم. قایقهای
پارویی‌ای که از درون مه بیرون می‌آمدند تمامی نداشتند.“
مردی که در اینجا داستان را شرح می‌دهد جوانی است اهل ونیز. او را
می‌ربایند و به عنوان برده به استانبول می‌برند و به مردی اهل عثمانی
می‌فروشند. اما جوان ونیزی که از تحصیل و تربیت برخوردار است، می‌تواند خود
را در استانبول بالا بکشد. به عنوان طبیب بیماران را مداوا می‌کند و با
ارباب خود تبادل فکری دارد. در پایان نمی‌توان به روشنی تشخیص داد که چه کس
برده است و چه کس برده‌دار.
به همان اندازه که اورهان پاموک بخاطر کتابهایش دوست داشته می‌شود، به همان
اندازه هم از سوی محافل ملی‌گرا نکوهش می‌گردد. چون اورهان پاموک از
انتقاد کردن نمی‌هراسد، دخالت می‌کند، بدیهیات دنیای ترکها را متزلزل
می‌سازد، از تابوها سخن می‌گوید: ”در این کشور در گذشته شمار بسیار زیادی
غیرمسلمان وجود داشت. امروزه اما این غیرمسلمانها دیگر در این کشور نیستند.
نباید در این باره صحبت کنیم؟ قدیمها در این کشور صدهزار ارمنی زندگی
می‌کردند. ما باید بگذاریم در ترکیه فرهنگی شکوفا شود تا بتوانیم در باره
این موضوع آزادانه حرف بزنیم.“
اورهان پاموک بخاطر چنین سخنانی بارها در آستانه زندانی شدن بوده است.
اورهان پاموک در درجه نخست نویسنده‌ای است که حرف دل ترکها را می‌زند، که
شرح می‌دهد که در ترکیه چه می‌گذرد و در قرون پیش چه گذشته است. در ترکیه،
در نقطه تماس میان اروپا و آسیا، محل برخورد شرق و غرب.
پاموک می‌گوید: ”۲۰۰ سال اخیر در کشور ما تاریخ مدرنیزاسیونی اجباری و با
قدرت دولت از بالا اعمال شده است و نیز تاریخ مقاومتی است که قشر
محافظه‌کار جامعه در برابر این مدرنیزاسیون از خود نشان داده است. ما ترکها
چنان در این تاریخ متاثرکننده تعمق کرده‌ایم که یک نوع رمان خاص بوجود آمده
که بی‌مانند است، یعنی رمان شرقی–غربی. رمان من ”قلعه سفید“ هم از این دسته
است. چیزی که جهان امروز آن را برخورد میان شرق و غرب می‌نامد، جهان ترک
۲۰۰ سال است که با آن آشناست، چون ترکیه درست در فاصله میان شرق و غرب واقع
است.“
اینک اورهان پاموک جایزه نوبل ادبیات را دریافت می‌کند، سال پیش هم جایزه
صلح ناشران کتاب در آلمان از آن او شد، و با این همه آرزوی اصلی او چنان که
خود گفته این است که: ”با وجود زبان تند و تیزم، دوست دارم اولین نویسنده
ترک باشم که بخاطر زبان تندش به زندان نمی‌رود.“
چهار اثر از اورهان پاموک به فارسی منتشر شده‌اند: ”قلعه سفید“، ”نام من
قرمز“، ”زندگی نو“ و ”برف“ که ترجمه ارسلان فصیحی هستند. انتشارات
ققنوس این کتابها را منتشر کرده است.