نویدنو 14/11/1392

نویدنو  14/11/1392 

 

ارانی انسان ماه بهمن

 

14بهمن هر سال یادآور دکتر تقی ارانی است . نوید نو این روز را با تقدیم دو شعر از زنده یاد ها احسان طبری واحمد شاملو گرامی می دارد.

 

چه اشباحی‌ست در گردش بر این کُهسار آبی‌رنگ؟

احسان طبری


چه اشباحی‌ست در گردش بر این کُهسار آبی‌رنگ؟

گمانم از زمانی دیر می‌پویند و می‌جویند...
چه می‌جویند؟
از بهر چه می‌پویند این اشباح؟
گمانم سایه‌هائی از نیاکانند در این دشت
از این وادی سپاه مازیار رزمجو بگذشت
از آن ره سند باد آمد
از این ره رفت مردآویج
همین‌جا گور مزدک بود
آنجا مکمن بابک
دمی خاموش
اینک بانگ‌هائی می‌رسد ایدر
سرودی گرم می‌خوانند یارانی که با حیدر سوی پیکار پویانند
بشنو در ضمیر خود نوای جاودانی ارانی را
که می‌گوید
"
به راه زندگی از زندگی بایست بگذشتن"
بر این خاکی که ایران است نامش
بانگ انسانی
دمی پیش نهیب شوم اهریمن نشد خامش
در این کشور اگر جبّارها بودند مردم‌کُش
از آنها بیشتر
گردان انسان‌دوست جنبیدند
به ناخن خارهٔ بیداد را بی‌باک سُنبیدند
فروزان مشعل اندر دست
آوای طلب بر لب
به دژهائی یورش بردند
که‌ش بنیان به دوزخ بود
به موج خون فرو رفتند
لیکن فوج بی‌باکان
نترسید از بد زشتان
نپیچید از ره پاکان
ارانی بذر زرین بر فراز کشوری افشاند
ارانی مُرد           
بذرش کشتزاری گشت پر حاصل
به زندان روح پر جولان و طیارش نشد مدفون
به زیر سنگِ سردِ گور افکارش نشد مدفون
ارانی در سرود و در سخن بگشود راه خود
کنون در هر سوئی پرچم گشاید با سپاه خود
بمُرد اَر یک شقایق زیر پای وحش نامیمون
شقایق‌زار شد ایران
به رغم ترس‌ها شک‌ها
در آمد عصر رستاخیر مردم
قهرمان خیزد از این خاک کهن
بنگاه مزدک‌ها و بابک‌ها
مُقنّع گفت
گر اکنون مرا پیکر شود نابود
روان من نمی‌میرد
به پیکرها شود پیدا
ز دالان حلول آیم به جسم مردم شیدا
برانگیزم یکی آتش به جان خلق آینده
مقنع شد به گور اما مقنع‌ها شود زنده
ستمگر بس عبث پنداشت کشتن هست درمانش
ولی تاریخ فردائی فرو گیرد گریبانش
به خواری از فراز تخت بیدادش فرود آرد
سخن در آن نمی‌رانم که این دم دیر و زود آرد
ولی شک نیست کآخر نیست جز این رای و فرمانش
سپاه پیشرفتند و تکامل این جوانمردان
سپاهی این‌چنین از وادی حِرمان گذر دارد
به سوی معبد خورشید پیمودن خطر دارد
ولی هر کس از این ره رفت
بخشی شد ز نور او
هم‌آوا گشت با فر و شکوه او غرور او
مجو ای هم‌وطن از ایزد تقدیر بخت خود
طلب کن بخت را از جنبش بازوی سخت خود
جهان میدان پیکارست بی‌رحمند بدخواهان
طریق رزم ناهموار غدّارند همراهان
نه آید زآسمان‌ها هدیه‌ای
نی قدرتی غیبی برآید سفره‌ای گسترده اندر خانه در چیند
به خوابست آنکه راه و رسم هستی را نمی‌بیند
کلید گنج ِ عالم، رنج انسانی‌ست آگه شو
دو ره در پیش
یا تسلیم یا پیکار جان‌فرسا
از آن راه خطا برگرد و با همت در این ره شو
ارانی گفت
در شطی که آن جنبنده تاریخ است
مشو زآن قطره‌ها کاندر لجن‌ها بر کران مانند
بشو امواج جوشانی که دائم در میان مانند.

 

قصيده براي انسان ماه بهمن

 احمد شاملو

 

        تو نمي داني غريو يك عظمت

        وقتي كه در شكنجة يك شكست نمي نالد

                    چه كوهي ست!

        تو نمي داني نگاه بي مژة محكوم يك اطمينان

        وقتي كه در چشم حاكم يك هراس خيره مي شود

                    چه دريائي ست!

        تو نمي داني مردن

        وقتي كه انسان مرگ را شكست داده است

                    چه زندگي ست!

        تو نمي داني زندگي چيست، فتح چيست

        تو نمي داني اراني كيست

        و نمي داني هنگامي كه

        گور او را از پوست خاك و استخوان آجر انباشتي

        و لبانت به لبخند آرامش شكفت

        و گلويت به انفجار خنده ئي تركيد،

        و هنگامي كه پنداشتي گوشت زندگي او را

        از استخوان هاي پيكرش جدا كرده اي

        چه گونه او طبل سرخ زندگيش را به نوا درآورد

        در نبض زيراب

        در قلب آبادان،

        و حماسة توفاني شعرش را آغاز كرد

        با سه دهان صد دهان هزار دهان

        با سيصد هزار دهان

        با قافية خون

        با كلمة انسان،

        با كلمة انسان كلمة حركت كلمة شتاب

        با مارش فردا

        كه راه مي رود

            مي افتد بر مي خيزد

                بر مي خيزد بر مي خيزد مي افتد

                    بر مي خيزد بر مي خيزد

        و به سرعت انفجار خون در نبض

                        گام بر مي دارد

        و راه مي رود بر تاريخ، بر چين

        بر ايران و يونان

        انسان انسان انسان انسان . . . انسان ها . . .

        و كه مي دود چون خون، شتابان

        در رگ تاريخ، در رگ ويت نام، در رگ آبادان

        انسان انسان انسان انسان . . . انسان ها . . .

                 و به مانند سيلابه كه از سد،

        سرريز مي كند در مصراع عظيم تاريخش

        از ديوار هزاران قافيه:

        قافية دزدانه

        قافية در ظلمت

        قافية پنهاني

        قافية جنايت

        قافية زندان در برابر انسان

        و قافية ئي كه گذاشت آدولف رضاخان

        به دنبال هر مصرع كه پايان گرفت به «نون»:

        قافية لزج

        قافية خون!

                و سيلاب پر طبل

        از ديوار هزاران قافية خونين گذشت:

        خون، انسان، خون، انسان،

        انسان، خون، انسان . . .

        و از هر انسان سيلابه ئي از خون

        و از هر قطرة هر سيلابه هزار انسان:

        انسان بي مرگ

        انسان ماه بهمن

        انسان پوليتسر

        انسان ژاك دو كور

        انسان چين

        انسان انسانيت

        انسان هر قلب

            كه در آن قلب، هر خون

                    كه در آن خون، هر قطره

        انسان هر قطره

            كه از آن قطره، هر تپش

                    كه از آن تپش، هر زندگي

        يك انسانيت مطلق است.

                 و شعر زندگي هر انسان

        كه در قافية سرخ يك خون بپذيرد پايان

        مسيح چارميخ ابديت يك تاريخ است.

        و انسان هائي كه پا در زنجير

        به آهنگ طبل خون شان مي سرايند تاريخ شان را

        حواريون جهانگير يك دينند.

                 و استفراغ هر خون از دهان هر اعدام

        رضاي خود روئي را مي خشكاند

        بر خر زهرة دروازة يك بهشت.

                و قطره قطرة هر خون اين انساني كه در برابر من ايستاده است

        سيلي ست

        كه پلي را از پس شتابندگان تاريخ

                        خراب مي كند

                و سوراخ هر گلوله بر هر پيكر

        دروازه ئي ست كه سه نفر صد نفر هزار نفر

                        كه سيصد هزار نفر

        از آن مي گذرند

        رو به برج زمرد فردا.

                          و معبر هر گلوله بر هر گوشت

        دهان سگي ست كه عاج گرانبهاي پادشاهي را

        در انواليدي مي جود.

                        و لقمة دهان جنازة هر بي چيز پادشاه

                            رضاخان!

        شرف يك پادشاه بي همه چيز است.

        و آن كس كه براي يك قبا بر تن و سه قبا در صندوق

        و آن كس كه براي يك لقمه در دهان و سه نان در كف

        و آن كس كه براي يك خانه در شهر و سه خانه در ده

        با قبا و نان و خانة يك تاريخ چنان كند كه تو كردي، رضا خان

        نامش نيست انسان

        نه، نامش انسان نيست، انسان نيست

                    من نمي دانم چيست

                    به جز يك سلطان!

                               اما بهار سر سبزي با خون اراني

        و استخوان ننگي در دهان سگ انواليد!

                                  و شعر زندگي او، با قافية خونش

        و زندگي شعر من

                با خون قافيه اش.

        و چه بسيار

        كه دفتر شعر زندگي شان را

        با كفن سرخ يك خون شيرازه بستند.

        چه بسيار

        كه كشتند بردگي زندگي شان را

        تا آقائي تاريخ شان زاده شود.

                 با ساز يك مرگ، با گيتار يك لوركا

        شعر زندگي شان را سرودند

        و چون من شاعر بودند

        و شعر از زندگي شان جدا نبود.

        و تاريخي سرودند در حماسة سرخ شعرشان

        كه در آن

        پادشاهان خلق

            با شيهة حماقت يك اسب

                        به سلطنت نرسيدند،

        و آنها كه انسان ها را با بند ترازوي عدالت شان به دار آويختند

        عادل نام نگرفتند.

                 جدا نبود شعرشان از زندگي شان

        و قافية ديگر نداشت

        جز انسان.

             و هنگامي كه زندگي آنان را باز گرفتند

        حماسة شعرشان توفاني تر آغاز شد

                        در قافية خون.

        شعري با سه دهان صد دهان هزار دهان

                    با سيصد هزار دهان

        شعري با قافية خون

                با كلمة انسان

                        با مارش فردا

        شعري كه راه مي رود، مي افتد، برمي خيزد، مي شتابد

        و به سرعت انفجار يك نبض در يك لحظة زيست

        راه مي رود بر تاريخ، و بر اندونزي، بر ايران

        و مي گويد چون خون

        در قلب تاريخ، در قلب آبادان:

        انسان انسان انسان انسان . . . انسان ها . . .

        و دور از كاروان بي انتهاي اين همه لفظ، اين همه زيست،

        سگ انواليد تو مي ميرد

        با استخوان ننگ تو در دهانش ـ

        استخوان ننگ

        استخوان حرص

        استخوان يك قبا بر تن سه قبا در مجري

        استخوان يك لقمه در دهان سه لقمه در بغل

        استخوان يك خانه در شهر سه خانه در جهنم

        استخوان بي تاريخي.

 

   

 

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: Balatarin مطلب را به آزادگی بفرستید:Azadegi

بازگشت به صفحه نخست         

         

free hit counter