"ّبهار عربی" به اندیشه در باره مدیریت شبکه های اجتماعی الهام می بخشد  

نگوین هانگ کوان * -برگردان : هاتف رحمانی

با نگاه به پشت سر در دو سال گذشته از "بهار عربی" که سراسر خاورمیانه وشمال افریقا را با بر انگیختن اعتراض های ضد دولتی جارو کرد، می توان  مشاهده کرد که یکی از دلیل های اصلی آن ضربه عظیمی بود که  شبکه های اجتماعی برزندگی سیاسی داخل وخارج کشورهای "بهار عربی" داشته اند .  آگاهی از ضربه تاثیر شبکه های اجتماعی برای تدبیر ابزار های مدیریتی مناسب جهت حفظ ثبات سیاسی و اجتماعی ، به ویژه با وجود ترویج گیج کننده " تحول مسالمت آمیز" از سوی نیروهای مخالف دارای توانمندی های کارآمدتر ، به ما یاری می رساند.    

" فن آوری طغیان سیاسی را گسترش می دهد ”

با آغاز موجی از اعتراض های ضد دولتی در تونس که از سوی افراد محلی (دردسامبر 2010) پس از خود سوزی مرد 26ساله ای در مخالفت با پلیس به راه افتاد ، آشفتگی ها به سرعت گسترش یافت ، و رشته ای از تحولات تحت نام "بهار عربی" را در کشورهای متعددی از خاورمیانه و شمال افریقا مشتعل کرد . شبکه های اجتماعی بعنوان  یک فن آوری برای گسترش اختلاف های سیاسی پدیدار شد و سبب بدترین تحول سیاسی در منطقه اززمان جنگ جهانی دوم گشت . هرچند این اعتراض ها خود بخودی و بدون هیچ دستورعملی از سوی سازمان یا حزب مخالفی آغاز شد ، اما به سرعت با یک تاثیر دومینو وار گسترش یافت . چون اعتراض کننده ها در جمعیت های بزرگی گرد هم آمدند و از شبکه اجتماعی هم چون ابزاری برای بر انگیختن قیام ها استفاده کردند .  این قیام های سیاسی رئیس جمهور های کشورهای متعدد از جمله تونس ، مصر ، لیبی و یمن را سرنگون کردند و بسیاری از سران کشور یا رهبرهای دولت را وادار به استعفا نمودند ، ودولت ها را در برخی از کشورها به دادن امتیازهایی به حزب های مخالف وادار کردند.

دوسال بعد ، به نظر می رسد "بهار عربی" سرد شده است ، با این حال بازتاب های آن هنوز در کشورهای متعددی احساس می شود . "بهار عربی" ، از یک سو ، عدم رضایتی را که افراد بسیاری احساس می کنند بازتاب می دهد ، واز سوی دیگر ، نشان می دهد که شبکه های اجتماعی می توانند تاثیری غیر قابل پیش بینی وفراگیردراعتراض ها وزندگی سیاسی داشته باشند . او. گلاسی ، جامعه شناس ، کارشناس فن آوری اطلاعات در دانشگاه لوزان سوئیس ، نقشی را که رسانه های اجتماعی در این انقلاب ها بازی کرده اند شرح داده است . فیس بوک وتوییتر مانند جعبه های تشدید صدا  مطالبات مردم را تقویت و منعکس می کنند. این ابزار ها با درخواست  به خیابان رفتن از مردم  اعتراض ها را " شعله ور" می سازند.

در حقیقت ، رسانه های اجتماعی به سرعت  به گروه های مخالف وصل شده اند ، و جنبش های " پنهان" با رهبر های مخفی ، در پنهان شدن و گریز ازمقام ها ی حاکم  به آن ها کمک می کند. رخ داد های تونس نشان داد که فیس بوک می تواند  زمانی که مردم از اینترنت بعنوان منبع نامحدود اطلاعات استفاده می کنند به اسلحه قدرتمندی تبدیل گردد. به همین نحو ، دولت مصردر جلو گیری از دسترسی عامه مردم به دیدگاه های مخالف از طریق شبکه های اجتماعی ناتوان به نظر می رسید. در جهان عرب ، تارنگاشت های محبوبی چون فیس بوک ، توییتر ، یوتیوب و گوگل  محل اجتماع (فوروم) سیاسی را برای مردم  20کشور با  زبان ، مذهب وفرهنگ مشابه فراهم آوردند. این امر نفوذ جنبش " بهار عربی" را  وسیع تر کرد وسبب بر انگیختن واکنش های کنش پذیرانه ( منفعل) در بین جامعه جهانی گشت ، که نگرش های خود را با تحولات اوضاع تنظیم کردند.     

علاوه بر این ، رسانه های اجتماعی به ابزار های موثر ارتباطی با افکار عمومی جهان وکسب حمایت ازآن نیز تبدیل شده اند . از زمانی که ستیزه در لیبی رخ داد ، رسانه های اجتماعی به موثر ترین وسیله ار تباط با جهان خارج ، به ویژه با رسانه های بین المللی(1) تبدیل شده است . اطلاعات رسانه های اجتماعی در لیبی نه تنها  دیدگاه ها ، به روز شدن خبر ها ، وارتباط های تهیه شده برای گزارش های رسانه های غربی درباره جنگ ، بلکه بیانیه هایی از خارج نیروهای مداخله گر یعنی امریکا وغرب را نیز در بر می گیرد .  در ابتدا ، امریکا و سایر قدرت های غربی تنها به هشدار دادن به طرف های درگیر برای خود داری از خشونت و پیدا کردن راه حل صلح آمیز فرا می خواندند ، اما بعد آشکارا حمایت خود را از تظاهرات ها اعلام کردند و خواستار تغییر قدرت شدند. شبکه های اجتماعی بلافاصله خبرها وتفسیر ها را، که اعتراض کننده های سراسر منطقه  را حمایت و تحریک  کرد ، منتشر کردند. 

رسانه های اجتماعی ،به ویژه به فراهم اوردن اطلاع فوری از عرصه نبرد کمک کرده است  ، که پیشرفتی با دلالت های عظیم برای ستیزه های جاری وآینده است . آن چه در میدان رزم لیبیایی در سال 2011 رخ داد نشان داد که رسانه های اجتماعی تعقیب بر خط کنش های نظامی را برای مردم از همیشه آسان تر کرده اند . در اولین روز قیام در لیبی ، توییتر ، یوتیوب ، فیس بوک و وبلاگ های گروه های مخالف در کشور و خارج از کشور به منبع اصلی اطلاعات تبدیل شدند . عکس هایی که تحولات لیبی را نشان می داد برای اولین بار در شبکه های اجتماعی ، حتی پیش از آن که خبرنگارهای خارجی بتوانند به صحنه برسند منتشر شد.  اینترنت و خدمات داده های تلفن همراه و پیام های سامانه پیام کوتاه در سرنگون کردن رژیم ها در تونس ومصر اهمیت داشتند.    

نخست وزیر کنونی تونس گفت شبکه های اجتماعی توفان آتش سیاسی را در کشور شعله ور ساختند. با الهام از "بهار عربی" هیلاری کلینتون ، وزیر امورخارجه امریکا اعلام کرد که یک عصر انقلاب اجتماعی وارد جهان شده است .

چه کسانی رسانه های اجتماعی را اداره می کنند؟

فن آوری اطلاعات در کشورهای توسعه یافته پیش از نفوذ در کشورهای در حال توسعه محبوبیت یافت . امروزه ، به خاطر جهانی شدن و پیشرفت اینترنت ، رسانه های اجتماعی به صورت فزاینده ای محبوبیت پیدا کرده اند .رسانه های اجتماعی وسیعا  به یک سان بین فقیر وغنی محبوب است ، حتی کشورهای در حال توسعه  شاهد نرخ بالاتری از محبوبیت رسانه های اجتماعی بوده اند (2). رسانه های اجتماعی  به دلیل آن که با سه نیاز اساسی انسان : ارتباط ، اطلاعات وجامعه بر خورد می کنند نقش استواری در زندگی روزانه به دست آورده اند .چون محبوبیت شبکه های اجتماعی افزایش یافته است و در(صنعت) آی تی پیشرفت ایجاد شده است کنترل دولتی بر این تارنگاشت ها دشوارتر شده است .

جالب توجه تر آن است که این تارنگاشت ها همگی از امریکا ، یکی از کشورهای دارای سریع ترین توسعه آی تی در جهان سرچشمه می گیرند. دایره های دولت امریکا هیچ فرصتی را برای اداره این صفحه های اینترنتی از دست نمی دهند. امریکا شبکه پیچیده ی در بر گیرنده سازمان ها و اداره های متعدد را برای ترویج تصور های امریکا از " دموکراسی " و"حقوق بشر" توسعه داده است  ، که برای سازمان های متعدد غیر دولتی در منطقه های مختلفی که تحت عنوان سازمان های "غیر انتفاعی" فعالیت می کنند کمک مالی وپشتیبانی تدارک می بیند.     

این سازمان ها و اداره ها به بخش مهمی از تلاش امریکا برای  تبلیغ " ارزش های دموکراتیک سبک امریکا " در سراسر جهان ، به ویژه در شمال افریقا و خاورمیانه تبدیل شده اند . این اداره ها برای رهبر ها و جنبش های جدایی طلب در کشورهایی که "زیر ذره بین" امریکا و غرب هستند ، کمک های مالی ، آموزشی ، پشتیبانی ومشاوره آماده می کنند به نحوی که آن ها می توانند بی ثباتی اجتماعی را برای سرنگون کردن دولت های محلی از طریق مبارزه های مسالمت آمیزتحریک نمایند. 

این اداره ها  از نام " اتحاد جنبش جوانان" تحت ظاهر سازمان های غیر انتفاعی استفاده می کنند، که تارنگاشت های خود ووظیفه های روشن خود را دارند- شناسایی بر خط ( انلاین) عنصر های فعال در منطقه مورد نظر ، یاری کردن به این عنصر ها برای وصل شدن به یک دیگر به وسیله کارشناس ها و دارندگان منافع در جامعه غیر نظامی ، تامین آن ها با حمایت ، آموزش و مشاوره ، و بر قرار کردن نهادی برای ایجاد تماس های ابتدایی و گسترش رابطه ها در طی زمان.     علاوه بر این ، برای یاری کردن به جدایی طلب ها برای رهایی از سانسور کشورهای محل سکونتشان ، امریکا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم  برای برخی از شرکت هایی که در تولید نرم افزار اختصاصی برای این کارکرد تخصص دارند کمک مالی فراهم می کند.  نمونه برجسته  تولید نرم افزار از این نوع ،نرم افزار تور (Tor)است ، که از سوی شرکتی مستقر در ماساچوست ، امریکا ، فرآوری شده و برای استفاده رایگان تجزیه طلب ها از آن در اینترنت منتشر شده است . این نرم افزار به کاربران اینترنت اجازه می دهد تا دیدگاه های سیاسی خود را در موضوع ها بدون شناخته شدن از سوی مقامات کشور بیان نمایند . امریکا همچنین برای تدارک جمع آوری پول برای طرح های بزرگ مقیاس تر، مانند طرح جنبش برای بر قراری شبکه  بی سیم با سرعت اتصال بالا ، که " 100 درصد مستقل" عمل کند ، با گوگل نیز همکاری کرده است . 

امریکا روابط عادی دیپلماتیک ، روابط خوب و روابط کاملا "متحد" با تعداد اندکی از کشورهای جهان بر قرار کرده است. با این حال امریکا ، برای افرادی که نیروهای مخالف "طرف دار امریکا " را در این کشورها ، با هدف ایجاد "جامعه مدنی" به شیوه دموکراتیک غربی ، که اساسا " تحول مسالمت آمیز" است ، حمایت معنوی ، حتی حمایت مالی فراهم می آورد .  

برخی استدلال ها

آنچه در "بهار عربی " رخ داد نه تنها منجر به تغییر دولت در کشورهای بسیاری در خاورمیانه و شمال افریقا شد ، بلکه نقشی را که شبکه های اجتماعی در روابط بین المللی ، در فعالیت های  " تحول مسالمت آمیز" نیروهای دشمن و در شورش های سیاسی ، و ستیزه های مسلحانه و در آینده بازی می کند ، که نمی تواند دست کم گرفته شود، آشکار کرد. 

از این رو ، بالا بردن آگاهی بیشتر از تاثیر تارنگاشت ها ، رسانه و فن آوری اطلاعات مدرن مدنی در انتشار اطلاعات در زمینه درگیری های جاری یا درگیری های احتمالی حیاتی است . اتخاذ اقدام های استوار برای مدیریت دقیق رسانه های اجتماعی ، خنثی کردن توطئه های نیروهای دشمن که برای بهره برداری از این محیط بعنوان وسیله ای برای تحریک کردن ، وبر انگیختن ستیره ها ، نا ارامی سیاسی یا خشونت برای سرنگون کردن دولت ها با دخالت نظامی خارجی تلاش می کنند  خیلی مهم وضروری است . .

هر کشوری به ترسیم راهبردهای خود برای حفظ راز داری فعالیت های حساس و هم زمان انجام اقدام هایی برای مدیریت دقیق این تارنگاشت ها و رسانه های ارتباطی نیاز دارد . در منابع عمومی موجود دسترسی آسان تری به اطلاعات وجود دارد و با تاثیر بزرگتری که این امر دارد ،حفاظت از اطلاعات به امری دشوار تر تبدیل می شود . 

با یک سیاست خارجی چند جانبه وتنوع روابط بین المللی ، ویتنام از ایجاد روابط خوب با تمام کشور ها برای ایجاد فضای صلح وثبات جهت ارتقا توسعه اجتماعی – اقتصادی، تقویت دفاع و امنیت ملی ، و گسترش روابط خارجی جانبداری می کند.  اما مردم ویتنام باید از تلاش های " تحول مسالمت آمیز" از سوی نیروهای دشمن هشیار باقی بمانند .

یکی از راه هایی که نیروهای دشمن توطئه " تحول مسالمت آمیز" را در ویتنام اجرا می کنند دایر کردن و بهره برداری از شبکه های اجتماعی ، توسعه خدمت های مناسب برای جذب افراد، به ویژه جوان ها ، وسپس تبدیل شبکه های اجتماعی به مجرایی برای جمع آوری اطلاعات در باره ویتنام است . تعدادی از عامل هایی که موافق ویتنام نیستند، از شبکه های اجتماعی برای پخش اطلاعات غلط وانحرافی درباره ویتنام ، آسیب زدن به اعتبار رژیم و ایجاد تاثیر منفی بر توسعه اجتماعی – اقتصادی کشور بهره برداری خواهند کرد .  با این فعالیت ها ، نیروهای دشمن ایدئولوژی ضد دولتی را در بین شهروندها ترویج خواهند کرد ، نیروها را تقویت و سازمان های مخالف را برای هدایت اعتراض ها وتحریک شورش ها و قیام ها علیه دولت های محلی در محل های معین تاسیس خواهند کرد و سپس از آن بعنوان دلیلی برای مداخله نظامی برای سرنگونی رژیم سیاسی بهره خواهند گرفت .  

به صورت فزاینده ای آشکار می شود که نیروهای دشمن تحت ماسک ترویج آزادی اینترنت عمل می کنند ، و حتی به ما فشار وارد می کنند که به " آزادی اینترنت" احترام بگذاریم . نیروهای مخالف  ویتنام را در فهرست " دولت دشمن اینترنت " قرار می دهند و واز قرار های ویتنام برای تقویت مدیریت و عمل اینترنت انتقاد می کنند ( که کاربران را به عمومی کردن اطلاعات شخصی و تامین کنندگان خارجی را به سهیم کردن اطلاعات مشتری با مدیر ها ملزم می سازد )

در حقیقت ، طبق اعلام انجمن اینترنت ویتنام  پایش  15سال توسعه اینترنت در ویتنام ، از 19نوامبر سال 1997تا دسامبر2012، نشان می دهد که ویتنام دربین بیست کشور دارای بیشترین تعداد کاربرهای اینترنت رتبه 18 ، در آسیا رتبه 8 ، و در جنوب شرق آسیا رتبه سوم را دارد. تعداد کاربرهای اینترنت در ویتنام به 31میلیون نفر ، برابر 35.49درصد کل جمعیت بالغ شد .ویتنام در زیر ساخت ها پیشرفت قابل توجهی کرده است وبه کشوری با بهترین زیر ساخت اینترنت در منطقه تبدیل شده است .

در حال حاضر ، خدمات اینترنت پر سرعت در سراسر کشور با  دسترسی 99.85درصد مشترکین در مناطق شهری و 84.46درصد در مناطق روستایی قابل دسترس است و تعداد خانواده های متصل به اینترنت به 8.2درصد فراتر از 12.6درصدی رسید که کامپیوتر دارند .دسترسی به اینترنت از طریق کامپیوتر 84درصد ، از طریق لپ تاپ 38 درصد واز طریق تلفن همراه 27 درصد بود .

طبق آخرین نظر سنجی وی آر سوسیال ، سازمانی مستقر در بریتانیای کبیر که مستقلانه به تحقیق در باره رسانه های اجتماعی جهان می پردازد ، رتبه کاربرهای اینترنت در ویتنام 33درصد بالاتر از متوسط جهانی است .تنها در سال 2012، ویتنام 1.59میلیون کاربر جدیداضافه کرد . شبکه های اجتماعی ، ابزار های دیجیتال و تلفن همراه در ویتنام با گام باورنکردنی ، با نرخ  بالاتر از 5 درصدی کاربران از زمان انتشار آمار وی آر سوسیال در سال 2011رشد می کنند.

این توسعه جدی اینترنت آزادی کامل اینترنت را در ویتنام ثابت می کند. مانند سایر کشورهای جهان ، ویتنام به مقررات وقانون هایی برای تنظیم فعالیت های اجتماعی ،از جمله استفاده از اینترنت در راستای تامین ثبات اجتماعی و جلوگیری از تلاش های قانون شکنانه ، گسترش نفرت ، وتحریک  به تظاهرات ، شورش ها ، اعتراض ها و خرابکاری و حداقل کردن تاثیر منفی اینترنت در جامعه نیاز دارد . این یکی از اقدام ها برای مبارزه با تلاش های "تحول مسالمت آمیز" نیروهای دشمن است ، وامنیت ودفاع ملی ویتنام را تامین می کند.

 

 * سرهنگ ، دانشیار ، دکتر ، معاون نهاد راهبردی دفاع ملی وزارت دفاع

1- در لیبی نرخ  مالکین تلفن همراه 134 درصد ودر امریکا 95 درصد است .

2- درحال حاضر بزرگترین بازار فیسبوک امریکا است ، اما اندونزوی با 32میلیون کاربر مقام دوم  وپس از آن پادشاهی متحده ( انگلستان) قرار دارد . ترکیه ، فیلیپین ، مکزیکو وهند – 4کشور درحال توسعه – در بین 10برترین استفاده کننده های رسانه های اجتماعی هستند.

 

 

 

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: مطلب را به آزادگی بفرستید: