نویدنو06/04/1392

 

نویدنو06/04/1392 

 

 

قیام استانبول روی دیگر سکه ضد سرمایه داری

علی بکتاش - برگردان : مهرگان

به نظر می رسد که جهان وارد دوران شورش های ریاضتی شد. و پس از آن استاتبول فوران کرد . اشتباه نکنیم ، استانبول نمی تواند دربست با آتن ، بارسلون ، لیسبون یا نیویورک جمع بندی شود. آن چه در ترکیه رخ می دهد روی دیگر سکه ضد سرمایه داری است . قیامی است علیه توسعه . نبرد خیابانی است برای شهرهایی که به مردم تعلق دارند ونه به سرمایه . مقاومت در برابر رژیمی قدرت طلب سرمست از یک جهش اقتصادی است . آن چه ما در خیابان های استانبول شاهد آنیم همگرایی بین چپ کوچک اما رشد یابنده ضد قدرت طلبی ترکیه ، که کارزارهای متعدد ارتباط اجتماعی را در سال های گذشته سازمان داده است از یک طرف  و بخش بزرگی ازجمعیت شهری وفادار به ایده های به روز سازی ( مدرنیسم ) ، سکولاریسم و ملی گرایی کمالیست (آتاتورک) ، از طرف دیگر است . گفته می شود ، وضعیت در ترکیه به شدت پیچیده است ونیازمند درک وضعیت های سیاسی مختلفی است که در طی دهه گذشته رخ داده اند.   

تقسیم

همان طور که بسیاری ممکن است از قبل مطلع باشند ، منبع قیام کنونی از پیشنهاد گسترش پارکی در نزدیکی میدان تقسیم ، در قلب استانبول سرچشمه می گیرد . توسعه پارک گزی تنها یک بخش از برنامه نوسازی گسترده شهری نخست وزیر ترکیه ، رجب طیب اردوغان است ، که برای شهرو کشور در کل مطرح کرده است . برنامه او نقشه های نوسازی فقیر ترین محله های شهر ها مانند تارالباشی ، ساختمان پل سوم برای ارتباط دو قاره ای که استانبول درآن ها قرار دارد و حتی برنامه بزرگی برای بازگشایی مجرای سوم ربط دهنده دریای سیاه و دریای مرمره ، برای آسان کردن کشتیرانی کانتینری را در بر می گیرد که بعنوان "برنامه دیوانگی " اردوغان از آن یاد می شود .  محله تقسیم جایی است که تعداد زیادی از برنامه های توسعه شهری در آن رخ می دهند و محلی است که سنت غنی از شورش واعتراض دارد . در نظر گرفتن سابقه چیزها برای مشاهده اهمیت میدان تقسیم به عنوان نقطه شورش وهمگرایی مفید است .

در ماه می 1977، نیم میلیون نفر از کارگران و انقلابی ها در میدان تقسیم برای یکی از حماسی ترین اعتراض ها تا آن روزگرد هم آمدند. این گردهمایی شش سال بعد از کودتای خونینی که طی آن دانشجوهای انقلابی ترکیه ، با اتهام دشمنی با کشور ،از سوی دادگاه نظامی محکوم به اعدام شدند رخ داد . خاطره آن ها گرامی داشته شد ، چپ ترکیه از جایی که انقلابی های اعدام شده با قدرت و تعداد زیاد عددی هفتاد سال کاهش یافته بودند آغاز کرد . در گردهمایی های آن سال ، 34نفراز سوی کسانی که معتقدند تک تیر انداز هایی در پشت بام ها بودند  ونیزدر نتیجه اضطراب کشته شدند. علاوه بر این به عنوان دروازه بیوگلو، فرهنگی ترین بخش در حال جنبش استانبول ، با بارها وکافه های در هر متر مربع شاید بیشتر از هر شهر دیگری در اروپا ، میدان تقسیم این خاطره غم انگیز ویژه را هم از قتل عام سال 1977 به دوش کشیده است .

در طی 7سال گذشته درهمه اجتماع هایی که در روز اول ماه می در استانبول انجام گرفته بود تلاش اعتراض کننده ها بررسیدن به میدان تقسیم متمرکز بوده است . اولین این بر خورد ها در سال 2007بود که چپ ترکیه می خواست 30امین سالگرد قتل عام راگرامی دارد . دولت از این امر جلو گیری کرد ورزمنده های چپ افراطی با کوکتل مولوتف و سنگ در خیابان ها درگیر شدند . وضعیت تا سال 2011به همان شکل بود ، تا این که دوسال قبل دولت نهایتا اشتباه خود را دریافت و اجازه داد چپ روز اول ماه می میدان را در اختیار بگیرد .  

اما چیزها از دوسال قبل تغییر یافته اند ، و دولت حزب عدالت وتوسعه رجب طیب اردوغان به اجرا کردن برنامه نوسازی شهری خود برای استانبول که اصلاح میدان را هم دربر می گیرد تصمیم گرفته است . تحت لفاظی های تبدیل میدان به منطقه پیاده روی ، دولت اردوغان ( که تصدی شهرداری استانبول را نیز دارد) برنامه های تصویب شده را ، بدون هیچ موافقتی از ساکنان منطقه ،برای ردیف های بزرگی از تقسیم جهت ساختن بازارهای خرید مختلف و توسعه برنامه ها برای ثروتمند ها به اجرا گذاشت . امسال مبارزه بر سر برگزاری تظاهرات اول ماه می در تقسیم،  به دلیل آن که  دولت  نوسازی میدان را بهانه ای برای جلوگیری از برگزاری اعتراض ها قرار داد از سر گرفته شد . پارک گزی ، نقطه کانونی شورش کنونی ، اعلام شده بود که  برای ایجاد راهی برای ساختمان المثنی توپچی کیشلاسی ، سربازخانه عصر عثمانی ، که احتمالا برای هدف های تجاری مورد استفاده قرار خواهد گرفت تخریب می شود . برای دولت حزب عدالت وتوسعه ، با ریشه های اسلامی آن ، که سربازخانه های اصلی محل خیزش های اسلامی عمده ای در سال 1909 بود این امر تصادفی نیست . این امرپس از تصمیم به نام گذاری پل سوم بنام سلطان یاووزسلیم که به قاتل بزرگ جمعیت علوی اناتولی معروف است رخ می دهد .       

کسانی که از پارک گزی دفاع کرده بودند زمان طولانی در داخل پارک بودند.علاوه بر اتحادیه های بزرگ کارگری ، بسیاری از شرکت کننده ها نسبتا از چپ مستقل جدیدتر با  نسل های جوان تر وبا گرایش های بیشتر ضد قدرت طلبی بوم شناختی (اکولوژیک) با تاکید برفعالیت هایی از نوع" اصلاح شهر"هستند. همه آن ها تحت گروه بندی پلتفرم همبستگی تقسیم ، که بر جلوگیری از تبدیل شدن هر چه بیشتر شهر به تفریحگاه سرمایه داری ساخته شده در فضای عمومی پافشاری می کنند ، هدف مشترک دارند. این اولین کارزار آن ها علیه نوسازی شهری نبود. دو ماه پیش بر خوردی بین سینما گر هایی که برای نجات امک ، یک سینمای مشهور ترکیه، از تبدیل شدن به مرکز خرید دیگری تلاش می کردند رخ داد و پلیس از اسپری فلفل وماشین های آب پاش استفاده کرد .توجه به این امر مهم است که بسیاری از پیشقدم های اصلی که در مبارزه برای پارک گزی در گیرهستند همان هایی هستند که پشت تظاهرات همبستگی با مهاجر ها و اقدام هایی نظیر تهیه غذای رایگان برای مهاجرها یا سازمان دادن تظاهرات در مقابل مرکزهای  نگهداری مهاجرها در استانبول قرار دارند.    

افکار عمومی ترکیه از مبارزه برای نجات پارک گزی تا زمانی که پلیس دربامداد 29 و 30 ام ماه می پی در پی به صفوف مبارزها حمله نکرد بود بی اطلاع بود. خشونت در وحشیگری پلیس جرقه ای بود که تمام کشور را مشتعل کرد وبه شورش ملی علیه دولت کنونی تبدیل شد . 

اسلام نئو لیبرال

حزب حاکم (حزب عدالت وتوسعه) باید در داخل  تغییر چشم انداز خاورمیانه مورد توجه قرار گیرد. آن ها ریشه قدرتمندی در اسلام سیاسی دارند وسنت سایر حزب های سیاسی راکه از دهه 1990  زمانی که در قدرت بودند از سوی ارتش سرکوب شده بودند ادامه می دهند. در واقع خود اردوغان پیش از این به خاطر تحریک افکار عمومی به "آشوب اسلامی" زندانی شده بود. آرزوی اعلام شده از سوی اردوغان وکادرهای او همان " برنامه نو عثمانی" است که تبدیل ترکیه به خانه قدرت اقتصادی و سیاسی خاورمیانه و شمال افریقا را تعقیب می کند . ایفای نقش قدرت سیاسی اردوغان در سوریه و لیبی باید در داخل این آرزو مورد بررسی قرار گیرد .  

برخلاف اتحادیه اروپا یا کشورهای غربی ترکیه  در سال های اخیر ( با نرخ رشد سالانه تقریبا 10 درصدی) شاهد جهش اقتصادی بزرگی بوده است. اگر چه هم تراز تجاری و هم بیکاری واقعی بالاتر رفته وخصوصی سازی با به حراج گذاشتن آن چه به عموم تعلق دارد  در حال اجراست، بحران ترکیه را فرا می گیرد و دولت کنونی در این شرایط بلند پروازی می کند. این شاید چیزی است که شورش استانبول را جدا می سازد. این شورشی علیه توسعه جهشی ، برنامه های ویرانگر نوسازی شهری و به روز سازی(مدرنیزاسیون) اعلای شهرهاست. قیام استانبول قطب مخالف را در مبارزه جاری علیه سرمایه داری نشان می دهد، ومبارزه علیه ریاضت اقتصادی سال های اخیر را کامل می کند.  

ترکیه یکی از هدف های اولیه باز سازی نئو لیبرالی در دهه 1980، بود دوره ای که پس از آن تورگوت اوزال نخست وزیر ترکیه برنامه های خصوصی سازی گسترده را با هدف گرفتن کارخانه ها ، معدن ها و تمام زیر ساخت های ترکیه آسان کرد.دولت حزب عدالت وتوسعه ، وبه ویژه  اردوغان، در آوردن آن رژیم نئو لیبرال به قرن بیست ویکم ، با پوشش پوپولیسم اسلامی موفق بود.علاوه بر این ، او با موفقیت جایگاه بنگاه های اقتصادی ترکیه را با بنیان های اسلامی، بعنوان یک نیروی نئو لیبرال در بازار جهانی ارتقا داد . این امر به صورت برجسته ای در شمال عراق قابل مشاهده است جایی که منبع عظیمی از سرمایه در حقیقت ترکیه ای است . باید به یاد داشته باشیم که مدل ترکی از سوی قدرت های غربی بعنوان راه احتمالی برای رهایی از قیام هایی که بهار عربی خوانده می شوند پیشنهاد شده بود . به همین خاطر کسانی که در طی روزهای گذشته در خیابان های ترکیه می رزمیدند ،اکنون آن مدل نئو لیبرال اسلامی را به سوالی جدی دچار کرده اند .    

اردوغان ومبارزه کردی

آرزوهای اردوغان تماما بی چون وچرا نبوده اند ، و تهدیدهای جدی علیه رژیم او ، به طور برجسته از سوی کادر ژنرال ها و روشنفکرهایی که خودشان را مدافع کشور-دولت سکولار ترکیه می دانند و کسانی که  در سال های اخیرسیگنال های هشداردهنده جدی برای اردوغان ارسال کرده اند وجود داشته است. مهم ترین عکس العمل از سوی اردوغان زمانی رخ داد که او عملیات پلیسی چند شهری را علیه ده ها نفر از عضو های ارتش ، روشنفکرها و اشخاص اجتماعی با ادعای سازمان دادن کودتا علیه دولت او به کار انداخت . این عملیات پلیسی و پی آمد های  جنایی موضوع ها علیه توطئه معروف به ارگنه کون هنوز جریان دارد . درک اهمیت این دستگیری ها ونتایج اقدام های دادگاه ضروری است . دستگیری ها ودادگاه های مقام های رده بالای ارتش ودیگران که با راه پیمایی ها واعتراض هایی در سراسر ترکیه مواجه شد برای ملتی که شاهد کودتا های پی در پی بوده است بی سابقه بود ،چون اجتماع های عظیمی که مجذوب  صعود حزب عدالت وتوسعه شدند از نخبگان سکولار محافظه کار دفاع می کردند . این دستگیری ها وزندانی کردن ها نیز علتی هستند که چرا هنوز هیچ پاسخی از سوی ارتش ترکیه ، بازیگر عمده در سیاست های ترکیه به شرایط جاری وجود نداشته است . ازدیاد احساس ملی گرایی ترکی در قیام جاری پی آمد مستقیم به اصطلاح "پرچم – مردم " یا "راهپیمایی برای جمهوری " سال های گذشته است که حزب های ملی گرای چپ مرکز علیه حکومت کنونی حزب عدالت وتوسعه تمرین می کردند . در لحظه کنونی قیام ما شاهد اپورتونیسم این نیروهای سیاسی اپوزیسیون هستیم که برای اعمال نفوذ بر آن چه که تا امروز قیام واقعی مردم بوده است تلاش می کنند .    

هر تحلیلی از قیام جاری ترکیه بایدرابطه با جنبش رهایی بخش کرد را در نظر بگیرد. نقطه مرکزی سیاست های ترکیه در طی دو دهه گذشته بدون شک مبارزه چریک های کرد برای خودمختاری آغاز شده از سوی پ ک ک در سال 1978بوده است . در طی ماه های گذشته، اردوغان به صورت موثری معامله صلحی را با عبدالله اوجالان رهبر پ ک ک ، که از سال 1999در زندان جزیره ترکیه زندانی بوده است به امضا رساند . اردوغان تلاش می کند خودرا رهبری وانمود کند که موضوع بسیار عاجل کشور را حل کرد . این امر نه تنها او را به تصور اختیار نامحدود در سیاست های ترکیه ( رژیم او به صورت وحشیانه ای چپ گراهای مختلف وسایر شخصیت های مخالف را در سال های اخیر مورد سرکوب وزندان قرار داده است ) بلکه به تصویرکردن خود بعنوان مصلح بین دو قوم هدایت کرد. اخیرا همگرایی دوباره جریان یافته بین بخش بزرگی از چپ ترکیه با جنبش کرد به علت رفتارهای انجام شده برای ایجاد قرار داد از سوی اردوغان بسیار شکننده شده است چون مردم به چگونگی اجرای روند های صلح در داخل ایده های نو عثمانی بد گمان هستند. 

این شاید یکی از بزرگترین پرسش های اکنون است : جنبش خیابان ها چگونه منجمد خواهد شد و چه نوع رابطه ای با مبارزه کردی خواهد داشت ؟ اکثریت بزرگی از کسانی که مبتکر اشغال پارک گزی بودند و کسانی که با تصور توسعه استانبول اردوغان جنگیدند به طور کامل با مردم کرد همبستگی دارند . اما توده هایی که خیابان ها را با پرچم ترکیه انباشتند حکایت دیگری هستند. در بهترین حالت ، آن ها در استفاده از روند صلح کرد برای تقویت بقای خود در قدرت منتقد او هستند ، ودر بدترین حالت ، آن ها نژاد پرست های رسوایی هستند که کردها را تروریست می دانند. با وجود این خطر ، رخ داد های اخیر در خیابان امید بخشند. افراد از شاهد هایی که هم پرچم کرد وهم پرچم هایی با تصویر اجالان همراه با هم نمایش داده شدند یا ازهم صدایی درشعارهایی که هم بر برادری بین قوم های مختلف تکیه می کند وهم هویت ملی ترکیه را گرامی می دارد گزارش می کنند. 

محافظه کاری اجتماعی خزنده

قیام علیه اردوغان با محافظه کاری اسلامی خزنده ای که از سوی حزب عدالت وتوسعه در راستای ترویج زیربنای خود به پیش برده شد شعله ورشده است . این سیاست های محافظه کارانه در حوزه های مختلفی مانند ممنوعیت سقط جنین و جلوگیری از آبستنی ،کنترل شدید تر اینترنت و ارتباط ها ، محدودیت ها ومالیات ها بر مصرف الکل وتقویت مورد حمایت دولت تعطیلات اسلامی افشا شده است . این سیاست ها با گردهمایی های هزاران نفر در همان خیابان ها که قیام کنونی متمرکز است مواجه شده اند و پیشینیانی برای شورش کنونی بوده اند . 

روش شخصی اردوغان بعنوان یک نخست وزیر، عامل عمده ای در تاثیر خشم غریزی مشاهده شده در خیابان ها است . تقریبا در هر سخنرانی عمومی ، خواه در یک گردهمایی سیاسی ، خواه در یک مصاحبه تلویزیونی ، اردوغان حمله می کند ، تهدید می نماید ونسبت به هر بخش اجتماعی – سیاسی جز بخش خود رئیس ماب است .این امر از ناسزا گویی های رسوا گرفته تا اخراج با لحن بد اخلاق یک سیاستمدار متشنج را شامل می شود. آخرین اظهارات او در مدتی که قیام قابل ستایش بود  تنها سوخت به آتش کسانی در خیابان ها اضافه کرد که او مغرورانه آن ها را " یک مشت غارتگر وافراطی " توصیف کرد .

ارتباط حیاتی بین سیاست فرهنگی محافظه کار حزب عدالت وتوسعه و سیاست اقتصادی نو لیبرال آن باید آشکار شود تا جایی که طبقه متوسط کمالیست که به سنگینی در قیام شرکت کرده اند دریابند که آن ها نمی توانند محافظه کاری فرهنگی را بدون به چالش کشیدن سیاست های اقتصادی به عقب برانند. اگر (این سیاست) پیروز شود ، می تواند طبقه های فقیر تر را که به طور جاری به حمایت از حزب عدالت وتوسعه بر مبنای فرهنگی مایل تر هستند جذب نماید .

روزهای اولیه این قیام مردمی کاملا خود به خودی وخارج از کنترل هر حزب سیاسی بوده است . تمام تضاد ها ، بعنوان مثال بین چپ های رادیکال و ملی گراهای ترکیه ، در یک لحظه برای مبارزه با پلیس و ساختن سنگرها برای حفظ میدان و بلوار های استانبول کنار گذاشته شد . آنچه برای مشاهده می ماند آن است که خواه نا خواه فضای های عمومی بزرگی مانند پارک گزی ومیدان تقسیم حوزه ای برای تبدیل این تضاد ها به گفتگوی انقلابی و ایجاد جنبشی غیر قابل مقاومت در ترکیه فراهم خواهد آورد .

سرچشمه : کانتر پانچ

 

 

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: Balatarin مطلب را به آزادگی بفرستید:Azadegi

بازگشت به صفحه نخست         

         

free hit counter