نویدنو:02/06/1390  

 

 نویدنو  02/06/1390

 

 

نگاهی گذرا به: کودتای 28 مرداد، تجربیات و درس های تاریخی آن

 

بزرگترین و گرانبهاترین تجربه جنبش ملی شدن صنعت نفت و کودتای ننگین 28 مرداد، عدم شکل گیری اتحاد عمل و وحدت گسترده و فراگیر و اختلاف میان نیروهای ملی و مترقی شرکت کننده و ذی نفع در این جنبش است. کودتای 28 مرداد برپایه این اختلاف توانست به پیروزی برسد. به قول قهرمان شهید حزب ما رحمان هاتفی (حیدرمهرگان) " تجربه 28 مرداد، بهای رودهای خون و دریاها رنج است." این تجربه پر ارزش اکنون نیز در برابر جنبش مردمی ما در مبارزه با استبداد ولایی به مثابه یک موضوع حیاتی خود نمایی می کند.


جنبش عظیم ملی شدن صنعت نفت ایران یکی از برجسته ترین و درعین حال مهم ترین تحولات یک سده اخیر میهن ما به شمار می آید.
این جنبش تاریخی با کودتای انگلیسی-آمریکایی 28 مرداد و به دست امپریالیسم و ارتجاع به سرکردگی دربار به خون کشیده و با ناکامی روبرو شد.
در حقیقت نمی توان در ارزیابی جنبش ملی شدن صنعت نفت، به کودتای 28 مرداد، اثرات و درس های آن به عنوان یک واقعه شوم اشاره نکرد، بویژه آنکه 28 مرداد پایان یک فصل درخشان و نیز آغاز یک مرحله تاریک در تاریخ معاصر میهن ماست.
تمامی اسناد انتشار یافته تاریخی گواه آنست که برخلاف تبلیغات دروغین محافل مرتجع از قبیل نیروهای سلطنت طلب و رژیم ولایت فقیه و نیز استعمار خارجی، کودتای ننگین 28 مرداد صرفا برای تضمین سیادت مشترک آمریکا و انگلیس و تقویت موقعیت انحصارات فراملی نفتی صورت گرفت. به عبارت دیگر حکومت قانونی دکتر محمد مصدق و حق حاکمیت ملی ایران توسط امپریالیسم برای حفظ تسلط انحصارات بین المللی برای تولید، توزیع فروش نفت نقض و پایمال شد و در کنار آن یک دیکتاتوری وابسته به استعمار بر مقدرات کشور حاکم گردید و به این ترتیب استبداد، عقب ماندگی اقتصادی-اجتماعی به ایران تحمیل شد که آثار و نتایج آن به اشکال مختلف تا به امروز بر مناسبات میهن ما سایه افکنده است.
مطابق آمار منتشر شده پیش از ملی شدن صنعت نفت ایران، شرکت نفت انگلیس-ایران در آن زمان بیش از 24 میلیون پوند درآمد به صورت مالیات و 92 میلیون پوند ارز را سالیانه به خزانه داری انگلیس واریز می کرد و علاوه برآن بزرگترین پالایشگاه وقت جهان (پالایشگاه آبادان) در چنگ انگلیسی ها بود. همچنین 85 درصد از سوخت سالیانه ناوگان نیروی دریایی انگلیس از نفت ایران تامین می شد. [نگاه کنید به کتاب تاریخ ایران مدرن ی- آبرامیان صفحات 218 تا 224] برای حفظ چنین موقعیت ممتازی بود که انگلستان و آمریکا کودتای 28 مرداد را برنامه ریزی و اجرا کردند.
جنبش ملی شدن صنعت نفت دربرگیرنده طیف متنوعی از نیروهای سیاسی مدافع حق حاکمیت مردم بود که بطور عمده حزب توده ایران و جبهه ملی ایران را شامل می شدند. درآستانه ملی شدن صنعت نفت بورژوازی ملی بطور فعال وارد عرصه مبارزه شده بود و بخش اعظم خرده بورژوازی شهری را درکنار خود داشت، این لایه های اجتماعی بویژه لایه بورژوازی ملی طبقه سرمایه داری بطور عمده زیر پرچم جبهه ملی ایران گرد آمده بودند.
لبه تیز حمله این بخش جنبش متوجه امپریالیسم انگلیس بود و می کوشید تمام قدرت حاکمه را به دست بیاورد. در سوی دیگر جنبش طبقه کارگر، بخش هایی از دهقانان، روشنفکران مترقی و لایه هایی از خرده بورژوازی شهری و قشرهای میانه حال بودند. حزب توده ایران به عنوان تنها نیروی متشکل و بسیج کننده کشور شعار لغو امتیاز شرکت نفت ایران و انگلیس و طرد امپریالیسم انگلیس را طرح و پیگیری می کرد. زنده یاد رفیق رحمان هاتفی (حیدر مهرگان) دور نمای سیاسی کلی کشور را درآن مقطع چنین ترسیم کرده است: "بورژوازی ملی بدون شرکت فعال و همکاری این حزب (حزب توده ایران) نمی توانست به موفقیت جنبش امیدوار باشد. به این جهت در برابر حزب توده ایران وظایف مهمی قرار گرفته بود، بسیج نیروهای ضد امپریالیستی، یعنی کارگران، دهقانان، خرده بورژوازی شهر و روشنفکران برای مبارزه فعال، ارزیابی صحیح نیروی بورژوازی ملی، ایجاد همکاری با آن برمبنای قابل قبول ضمن پیروی از اصل اتحاد و مبارزه –یعنی از یک سو افشای خصلت دوگانه آن و از سوی دیگر اشتراک مساعی با آن درمبارزه با دشمن مشترک-کوشش در این جهت که جنبش علیه امپریالیسم انگلستان در تکامل خود به جنبش علیه امپریالیسم به طور عام بدل گردد، بدون آنکه از استفاده ماهرانه از تضاد بین امپریالیسم آمریکا و انگلیس غفلت شود... حزب در مسیر این وظایف به فعالیت وسیع پرداخت و با وجود تجربه غیر کافی و ترکیب ناقص رهبری (بخشی از رهبری اجبارا در مهاجرت به سر می برد) موفقیت های بزرگ به دست آورد. حزب درعین حال با کم بها دادن به نقش و نیروی بورژوازی ملی و پر بها دادن به نیروی خود دچار اشتباهاتی شد-که اگر چه در قیاس با اشتباهات فاحش و جبران ناپذیر رهبری بورژوازی ملی، بسیار خرد است-ارتجاع و امپریالیسم از آن برای سرکوب جنبش بهره گرفت." [اسناد و دیدگاه ها-صفحات 188-189]
بزرگترین و گرانبهاترین تجربه جنبش ملی شدن صنعت نفت و کودتای ننگین 28 مرداد، عدم شکل گیری اتحاد عمل و وحدت گسترده و فراگیر و اختلاف میان نیروهای ملی و مترقی شرکت کننده و ذی نفع در این جنبش است. کودتای 28 مرداد برپایه این اختلاف توانست به پیروزی برسد. به قول قهرمان شهید حزب ما رحمان هاتفی (حیدرمهرگان) " تجربه 28 مرداد، بهای رودهای خون و دریاها رنج است." این تجربه پر ارزش اکنون نیز در برابر جنبش مردمی ما در مبارزه با استبداد ولایی به مثابه یک موضوع حیاتی خود نمایی می کند.
علاوه بر این در چند سال اخیر شاهد تبلیغاتی فوق العاده خطرناک از سوی محافل معین و شناخته شده ای درخصوص کودتای 28 مرداد هستیم، دراینگونه تبلیغات ضمن آنکه دولت دکتر مصدق و برنامه ملی شدن نفت و حزب توده ایران مورد حمله و لجن پراکنی قرار می گیرند، امپریالیسم انگلیس و آمریکا، دربار پهلوی و بقایای آن و دیگر نیروهای واپس گرا مانند کاشانی ها، بهبهانی ها و چهره های منفوری چون مظفر بقایی، قوام و زاهدی تطهیر شده و علت کودتا به "زیاده روی محمد مصدق"، "نقش حزب توده" و "تند روی دکتر حسین فاطمی" نسبت داده می شود. در واقع نیروهای ملی و میهن دوست متهم و مقصر معرفی می شوند! در اوضاع حساس حاکم برمنطقه و میهن ما، چنین تبلیغات گسترده و زهر آگین و دروغین بدون هدف و انگیزه سیاسی صورت نمی گیرد. به عبارت دیگر می باید انگیزه تبلیغاتی از این دست را در اوضاع سیاسی داخلی کشور و نیز حوادث منطقه جستجو کرد.
دراین زمینه نیروهای ترقی خواه و میهن دوست مواضع همسو و نزدیک به یکدیگر دارند. از جمله موضعگیری اخیر جبهه ملی ایران در سرمقاله نشریه پیام جبهه ملی ایران شماره 185 منتشره درتهران 26 مرداد ماه امسال حاوی دیدگاه و برخوردی درست با چنین تبلیغات هدفمندی است. دراین سرمقاله تاکید می شود: "اگر فرزند شاه سابق کودتای 28 مرداد را "افسانه 28 مرداد" بنامد و اگر کج اندیشان گمراه محکوم کنندگان کودتای ننگین 28 مرداد را "هیات عزاداران28 مرداد" بنامند، چیزی از این واقعیت نمی کاهد که این کودتا نقطه عطف شومی است که تمام سیه روزی های ملت ایران از آن نقطه آغاز می گردد. معلوم نیست که کودتایی که تمام اسرار آن توسط صدها جلد کتاب و هزاران مقاله و در خاطرات طراحان و دست اندرکاران آن و اسناد محرمانه سی ساله سازمان "سیا" و "اینتلیجنس سرویس" صراحتا از گرده بیرون افتاده و حوادث آن در مقابل چشمان ملت ایران به وقوع پیوسته چگونه می تواند "افسانه نامیده شود؟... این که طرفداران سلطنت چه بگویند و چه اوهامی را در سر بپرورانند به خودشان مربوط است ولی اینکه... از مدعیان آزادیخواهی کسانی تحت تاثیر شرایط روز ایران دچار سطحی نگری شده و گوشه چشمی به طرف آن بانیان 28 مرداد داشته باشند گناهی نابخشودنی و لکه ننگی است..."
باهیچ ترفند و شگرد تبلیغاتی نمی توان واقعیت کودتای انگلیسی-آمریکایی 28 مرداد و اثرات آن بر جامعه ایران را انکار و لاپوشانی کرد. امپریالیسم و استعمار ماهیت و سیمای واقعی خود را در کودتای 28 مرداد و به قدرت رساندن یک دیکتاتوری ضد ملی به مردم ایران نشان داده اند. مردم میهن ما و همه نیروهای راستین مدافع استقلال، آزادی، عدالت اجتماعی و سربلندی و پیشرفت کشور این تجربه را فراموش نکرده و نخواهند کرد.

سایت حزب توده ایران
۲۹ مرداد ۱٣۹۰ - ۲۰ اوت ۲۰۱۱

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: Balatarin

بازگشت به صفحه نخست         

         

free hit counter