کمونیست ها چگونه از تاریخ خود یاد می کنند؟[1]

 به مناسبت نود مین سالگرد تاسیس حزب کمونیست آفریقای جنوبی

نوشته ی: جرمی کرونین[2]- برگردان: احمد جواهریان

 

همزمان با بزرگداشت نودمین سالگرد فعالیت حزب کمونیست آفریقای جنوبی این سئوال مطرح می شود که ما کمونیست ها چگونه باید ازتاریخ خود یاد کنیم؟ البته جواب به این سئوال، به عنوان یک کمونیست، یا به عنوان یک مارکسیست – لنینیست مورد نظر من است. به چه معنی؟ توضیح می دهم.

یک راه گرامی داشت تاریخ خود (البته به روشی غیر کمونیستی) این است که از موفقیت های رهبران بزرگ آن یاد کنیم. از منظر حزب کمونیست آفریقای جنوبی، مطمئنا می توانیم به واسطه ی وجود بسیاری از رهبران برجسته، - از پیشاهنگ های اولیه کمونیسم در آفریقای جنوبی (و حتی آفریقا) مانند رفقا دیوید لوان جونز[3]، اس پی بانتینگ[4]، تی دبلیو تیبدی[5]، ادی روکس[6]، ادوین مفوتسانیانا [7]و جوسی مپاما[8]، گرفته تا مبارزان طی سال های تحکیم و گسترش پایگاه توده ای همراه با رفقا موسس کتانی[9] و جی بی مارکس[10]، تا دهه های اخیر و مبارزه ی مسلحانه، سازماندهی نیروهای مردمی و کار مخفی، و نهایتا در دوره ی دستیابی به پیروزی دمکراتیک در سال 1994 و بعد از آن،-  و با چنین پیشینه و پشتوانه ای برای نه دهه مبارزه، به خود ببالیم. ما باید خاطره بسیاری از کادرهای برجسته ی خود را نیز عزیز بداریم. اما تاریخ حزب ما بسیار غنی تر و پیچیده تر از تحلیل و تجلیل از رهبران آن است.

ما می توانیم از تاریخ حزب خود به روایتی ساده از آغازی فروتنانه، و سپس دها سال آزار و شکنجه ی سخت، که در نهایت منجر به "پاداشی عادلانه" به واسطه ی پیروزی " اجتناب ناپذیر" آن شد یاد کنیم. حزب کمونیست آفریقای جنوبی بطور حتم از شکنجه های بسیاری رنج برد و ما همچنان در میان پیروزی های مهم مردمی حضور داشتیم. اما روایتی ساده که در آن انگار تاریخ (و بنابراین تاریخ خود ما) تنها به سوی یک هدف می رود، عمیقا غیر مارکسیستی- لنینیستی است. در یاد کردن از تاریخ خود به این روش، انواع خطرها ما را تهدید می کند.    

این روشن است که ما سختی بسیاری کشیده ایم- حزب کمونیست اولین حزبی بود که از سوی رژیم آپارتاید غیرقانونی اعلام شد (ده سال زودتر از غیرقانونی اعلام شدن حزب کنگره ی ملی خلق و پی ا سی[11])، و ما فهرست بزرگی از شهدا، ازجمله رفیق یوهانس نکوسی[12] در دههٔ 1930، تا احمد تیمول[13] در دههٔ 1970، ماتیو گونیو[14] در دههٔ 1980، و کریس هانی[15] در اوایل دهه ی 1990 و ... داریم (تنها به چند مورد اشاره کرده ام). بطور حتم حزب احترام بخش گسترده ای از مردم آفریقای جنوبی، به خصوص کارگران و تهیدستان را جلب کرده است، زیرا که اعضای ما برای فداکاری مطلق آماده هستند. ما حق داریم به واسطهٔ شهدای خود سرافراز باشیم، اما این واقعیت که ما رنج فراوانی برده ایم، امتیاز خاصی برای امروز ما ایجاد نمی کند. ما باید نقش پیشتازی خود را براساس نقش روزانهٔ خود در مبارزه و از طریق شفافیت تحلیل ها و پراتیک مان کسب کنیم.

و مهمتر این که، این ایده که تاریخ بطور عام (و تاریخ ما بطور خاص) روایت حرکتی ساده از تولدی آرام، تحمل رنج و سختی ، تا نیل به پیروزی نهایی است بیان عامیانه شده ای از هسته ی اصلی مارکسیسم- لنینیسم است. به یادآوریم مانفیست کمونیست چه می گوید: تاریخ، تاریخ مبارزه ی طبقاتی است. زمانی که می گوئید "مبارزه ی طبقاتی" به یادآورید که تاریخ در مسیر مستقیمی حرکت نمی کند و ما تنها بازیگران این صحنه نیستیم.

فکر کردن به تاریخ بعنوان یک فرایند، این اشکال اساسی را دارد که می تواند منجر به ایستا دیدن تاریخ شود. ما کم کم به این باور می رسیم که نتیجهٔ تاریخ از قبل روشن و رسیدن به سوسیالیسم با گذشت سال ها امری تضمین شده است. این نگرش تکاملی به تاریخ با استنباط لنینیستی اهمیت مشارکت فعالانه و درک موقعیت متفاوت است. «درک موقعیت» همواره به معنی هجوم بردن به سوی ماجراجویی نیست- ممکن است «درک موقعیت» ما را به نیاز به یک عقب نشینی ای قاطع رهنمون شود (همانطور که لنین برای مثال در 1918 تشخیص داد). یک عقب نشینی قاطع می تواند تبدیل به پیروزی ای بلندمدت بشود (مانند راهپیمائی طولانی حزب کمونیست چین). تاریخ همواره از پیشرفته ترین نقطه ی خود عبور نمی کند. به همین علت است که لنین می تواند برای حمله ای به ضعیف ترین حلقه ی امپریالیسم ( روسیه و نه آلمان بسیار پیشرفته) فراخوان دهد.

اگر ما به تاریخ حزب کمونیست آفریقای جنوبی خودمان با چنین افکاری نگاه کنیم، درس های ارزشمندی از آن تاریخ برای اکنون می گیریم.

حزب کمونیست طی 90 سال فعالیت، کارهای بزرگی انجام داده و خطاهایی هم مرتکب شده است. همانطور که لنین اشاره کرده، موضوع این نیست که هیچگاه نباید مرتکب اشتباه شد، بلکه درس صحیح گرفتن از آن، و مهمتر تصحیح هرچه سریعتر آن حائز اهمیت است. یک سازمان کنشگر ، حتی زمانی که چشم انداز مبهم است، حتی اگر پیروزی حتمی نباشد، به مشارکت در مبارزه نیاز دارد. در این زمینه، بین یک حزب کمونیست جدی و برج عاج نشینان مدعی که گاهی هم پای به میدان مبارزه می گذارند، تفاوت وجود دارد. سازمانی که بی عمل است، سازمانی که اعتقاد دارد مقدس تر از همه است، و باوردارد که تاریخ "در سمت آن حرکت می کند"، سازمانی است که به اشتباه خود اذعان نمی کند، و زمانی که شرایط سخت می شود، به دامن انفعال و انکار می افتد.

اگر ما همه ی این ها را درنظر بگیریم، بهتر قادر خواهیم بود از برخی از برجسته ترین مشارکت هایی که حزب ما برای صحنهٔ کلی مبارزه در آفریقای جنوبی انجام داده است، ممنون باشیم. آن مشارکت های برجسته ، غالبا زمانی بود که تاریخ از رفتن خط مستقیم "سرباز زد". برای مثال در اواسط دهه ی 1960 کل جنبش ما از شکست استراتژیک جدی ای رنج می برد و رژیم آپارتاید  برای این باور که سرانجام و برای همیشه مبارزهٔ آزادی خواهانه به رهبری کنگره ملی آفریقا را متلاشی کرده است دلیل کافی داشت. این حزب کمونیست آفریقای جنوبی بود که برای کمک به کل جنبش برای درک این موضوع که شکستی واقعا جدی خورده است نقشی واقعا پیشرو بازی کرد. موضوع این نبود که منکر شکست بودند، بلکه باید برای تحلیل این که چرا متحمل شکست شدیم و چه راهی در مقابل ما بوده اقدام می شد.  

باز هم با سقوط بلوک اتحادشوروی در اواخر دهه ی 1980 و اوایل دهه ی 1990، بسیاری از افراد در جنبش ما، که باورداشتند تاریخ به نفع ماست، دست به انکار زدند. برخی تظاهرکردند که هیچگاه کمونیست نبوده اند یا سیستم اتحادشوروی را قبول نداشته اند. آن ها دچار اپورتونیسم شدند، بدین معنی که "سوسیالیسم مرده، پس سرمایه داری را در آغوش بکشیم". این بار هم باز حزب کمونیست آفریقای جنوبی بود که نقش  پیشتاز را بازی کرد، مسئولیت تحلیل علل فروپاشی اتحادشوروی را پذیرفت (بدون آنکه آن را انکار کند)، و به پیشبرد یک چشم انداز ضدسرمایه داری ادامه داد. اما فراتر از همه، حزب کمونیست آفریقای جنوبی این اقدامات را تنها به صورت نظری انجام نداد، بلکه همواره در مبارزه همراه با کارگران و مردم زحمتکش کشورمان، این نظریاتش را با فعالیت های روزانه ی خود ادغام کرد.   

 

 

     

 

 

مطلب را به بالاترین بفرستید: