نویدنو:08/03/1386                                                                     صفحه قابل چاپ است

فن آوری نانو

نانو تک یا فنآوری نانو پدیده نه چندان جدید جهان فن آوری است .این پدیده از بدو پیدایش خود با عکس العمل های متفاوتی روبرو بوده است . برخی آن را ابزاری در دست سلطه گران جهانی به ویژه شرکت های بزرگ چند ملیتی برای سلطه هر چه بیشتر وحفظ فاصله فن آوری با سایر جهان برای ادامه واستمرار سلطه می دانند.وبرخی دیگر با توجه به تجربه تاریخی نتایج حاصل از این فن آوری را در نهایت در خدمت بشریت ارز یابی می نمایند.

انچه مسلم است نانو تکنولوژی مرحله ای از پیشرفت علم وفنآوری بشریت است وجز طبیعی روند توسعه علمی وفنی جهان . بحث کاربردی آن ونتایج حاصل از محصولات این رشته علمی همواره مطرح خواهد بود وتنها می توان امیدوار بود که با تکامل اجتماعی جوامع بشری وتغییرات بنیادی در حاکمیت انسانی منافع حاصل از این فن آوری در خدمت بشریت قرار گیرد .واز مضار وزیان های احتمالی آن به سود بشریت جلوگیری بعمل آید.

نویدنو بی که ادعایی در شناخت این پدیده بغرنج ونوپای بشری داشته باشد ، صرفا درراستای آشنایی وتفکر بیشتر خوانندگان خود مطالبی را در این زمینه تقدیم می نماید. باشد که راهی برای شناخت عمیق ترگردد. در ضمن از صاحب نظران این رشته دعوت می کنیم در صورت امکان اطلاعات علمی درخوری در اختیار نوید نو قرار دهند.

 

از بیو تا نانو: تکنولوژی، مخاطرات و دمکراسی

نوشته ی : جان هپ برئ
برگردان: هما احمدزاده

مجامع علمی و تجاری هنوز در تلاشند تا علت مخالفت با غذای مهندسی ژنتیک شده (جی ای) در سطح جهان را درک کنند. با بالاگرفتن بحث در مورد خطرات و تاثیرات مخرب نانوتکنولوژی، دوباره بسیاری از افراد نگران تکرارشدن تاریخ اند. تعداد زیادی گزارش تهیه گردید و کنفرانس بی حاصلی نیز برای بررسی " از بیو تا نانو" برگزار شده تا مثلا نشان دهند که چگونه دولت ها می توانند مانع مغلوبه شدن جنگی دیگر شوند. در این میان مشاوران مسائل اجتماعی و مراجع علمی و فکری بسیاری به کمک وسایل ارتباطی شتافته اند و تلاش می کنند با شرکت در جریانات راهبر امور به زد و بندهای آنچنانی برای به حداقل رساندن واکنش ها برسند. اما مشخص است که عملا هرآنچه باعث روبروشدن مهندسی ژنتیکی با چنان مباحثات و جدل هایی شده، درمورد نانوتکنولوژی هم صادق است. سئوال باقی مانده برای مدیران اجرائی و سیاستمداران در این مورد تنها زمان شکل گیری این مقاومت است.
مقاومت درمقابل مهندسی ژنتیکی،در قالب بروز نوعی خشم بر"جی ای" علیه نقش کشاورزی صنعتی و شرکت های شیمیائی بر زندگی ما طی پنجاه سال گذشته بود. این واکنش شدید نشان داد که تحقیات صنعتی پا را بسیار فراتر ازحد خود گذاشته است. زمانی که سموم آفت کش برای اولین بار به دنیا ارائه شد، اطلاعات مردم از تاثیرات سوء آن بسیاراندک و حتی صفر بود، و جنبش های جدید دفاع از محیط زیست و مصرف کنندگان برای چنین فعالیت هایی هنوز راه درازی را در پیش داشتند. چهل سال بعد از آنکه راشل کارسون "بهار خاموش" را نوشت و تاثیرات تدریجی کشاورزی صنعتی بر بهداشت و محیط زیست را فاش ساخت، و همچنین پس از گذشت چهار دهه شک و بدبینی روبه رشد مردم درمورد تاثیرات سوء استفاده ازدانش، مردم دیگر حاضر نبودند آزمایش یک تکنولوژی دیگر را بر محیط زیست و سلامتی خود بپذیرند.
باید توجه داشت که جنبش های اجتماعی از روی پوچی و بیهودگی پا به عرصه وجود نگذاشته اند. آنها بر اساس یک مفهوم یعنی ترکیبی از فرهنگ، ضد فرهنگ ، ترس و امید و نظراتی پیرامون آن ظهورپیداکرده و رشد می کنند. مخالفت با غذاهای جی ای در اواخردهه ی 1990 ریشه در جنبشی دارد که بسیار پیش از آن شروع شده بود. این کار توسط تعداد زیادی از گروه ها که از اواسط دهه ی 1980 اثرات جی ای را به بحث کشیده بودند در زمانی آغاز شد که شرکت مونسانتو در سال 1996 شروع به کاشت تجاری غلات جی ای در آمریکا کرد. مفهوم سیاسی، اجتماعی، روشنفکرانه و فرهنگی واضحی برای رشد و توسعه ی جنبش وجود داشت. مردم به مسئله تولید غذاهای صنعتی و پیگیری حوادث وحشتناک غذایی و بهداشتی مانند جنون گاوی و سایرچیزها توجه شان جلب شده و نسبت به شرکت های شیمیائی بی اعتماد شده بودند. اولین و روشن ترین سئوال در مورد غذاهای جی ای این است که چه کسانی از این کار سود می برند و چه کسانی دچار مخاطره می شوند؟ در واقع جواب روشن بود و واکنش هم طبیعی.
مجادلات رسمی درمورد جی ای عمدتا محدود به مباحثی نظیر تعیین احتمال وقوع حوادث منفی و شدت عواقب آن شده است. نظریه پردازانی همچون اولریچ بک ارزیابی های سنتی برای بررسی خطرات و عواقب بالقوه ی تکنولوژی های جدید مانند ذوب هسته ای و بیوتکنولوژی و... را به علت شدت عواقب بالقوه و ناشناخته بالای آن کافی ندانسته اند. واقعیت این است که دربلند مدت احتمال وقوع چنین حوادثی کم نیست. اما مسئله این است که آن هایی که این خطرات را ایجاد کرده اند، الزاما آن هایی نیستند که با عواقب آن روبرو می شوند. و به عبارت دیگر، چرا باید فرد و یا جامعه خطری را بپذیرد که برای آن منفعتی در بر ندارد؟ می تواند درک کرد که چرا شرکت ها برای درمعرض خطر قراردادن جامعه اهمیتی قائل نیستند، چون این عواقب دامن آن ها رانمی گیرد.
آن ها اساسا در گیر بحث الگوی توسعه تکنولوژی نمی شوند و به همین دلیل بحث در مورد این گونه مخاطرات را کنار می گذارند. فرض اصلی این است که اگر یک ارزیابی علمی بسیار محدود ثابت کند فلان تکنولوژی تاثیراتی سوء ندارد، قابل ارائه است. و این در تقابل کامل با الگویی است که بسیاری از منتقدین جی ای ارائه داده اند. آن ها معتقدند که این جامعه نیست که باید مضر بودن این تکنولژی ها را ثابت کند، بلکه این ارائه کنندگان تکنولوژی جدید دارای خطر اند که می باید پیش از واردشدن به مرحله ی تولید، بی خطری محصولاتشان را ثابت کنند. آنها استدلال می کنند که پیش بینی احتمال تاثیرات منفی جی ای و دامنه ی عواقب آن اساسا غیرممکن است، و به همین دلیل و بر اساس یک عمل پیشگیرانه ورود محصولات جی ای به بازار و تاثیربر محیط زیست را تحریم کرده اند.
علیرغم اینکه پذیرش نانوتکنولوژی در مراحل اولیه خود است، مباحثه درمورد خطرات نانوتک به خوبی گسترش یافته است. علت آن البته به دلیل چند عامل است، ازجمله 10 سال مبارزه ی بی امان مردم برسر جی ای، و توجه بیشترعموم و رسانه ها به خطرات موجود. عوامل دیگر عبارتند شباهت بین سمیت ذرات نانو و سمیت شناخته شده ی سایر ذرات ماورای ریز( ذرات موجود در دود اگزوز) و یا پنبه ی نسوز که اولین شوک را به سلامتی عموم وارد کرد. به هرحال موضوع خطرات مستقیم تهدیدکننده ی محیط زیست و سلامتی بشر فقط بخش کوچکی از تصویری بزرگ تر است. ابداع این تکنولوژی جدید دگرگونه کننده، سئوال های اساسی دیگری را نیز درمورد ارزش ها و دیدها نسبت به آینده ی بشر ایجاد می کند. مشکل اصلی آن است که اعتراض به اندیشه ها به یک تابو تبدبل شده است. گویا سرمایه داری صنعتی از یک اندیشه نشات نمی گیرد و بنابراین نباید مورد کنکاش قرارگیرد، و این در حالی ست که هرچیز دیگر را گویا می توان تحت عنوان ایدئولوژی کنارزد. آیا این نشانی دال بر عدم وجود فضای نقد نیست. این جاست که باید پرسید: این چه جامعه ای است که درآن هرکسی به یک تکنولوژی جدید انتقاد کند، به سرعت بعنوان یک ایدئولوگ چرندگو مورد تمسخر قرارمی گیرد؟ اگر بیو و نانو تکنولوژی می توانند بعنوان اصول جدید آفرینش محسوب شود، قاعدتا علم هم جایگاهی مذهبی پیدا می کند؟!
چه دیدگاه هایی ازانقلاب نانوتکنولوژی حمایت می کنند؟ برای جواب دادن به این سئوال باید به چند سئوال دیگر جواب داد. چه کسی بودجه ی این تکنولوژی را تامین می کند؟ برای تامین منافع چه کسی توسعه می یابد؟ تاچه حد؟ در مورد تکنولوژی تصمیمات توسط چه کسانی و چگونه گرفته می شود؟ جواب کوتاه این است که نانوتکنولوژی را در ابتدا بزرکترین شرکت های جهان و ارتش آمریکا به منظور معرفی یک سری محصولات جدید و تولید آن یا به منظور افزایش سود و یا برتری نظامی توسعه داده اند. امکان استفاده ی سودمند از تکنولوژی نانو قطعا وجود دارد، اما حرکت های واقعی در این راستا صورت نمی گیرد، و مطمئنا فعالیت های تحقیقاتی نیز در این راستا نیست.
اساسا، مجادله برسر نانوتکنولوژی مجادله برسردمکراسی است. این مجادله ای است برسر آینده ی ما و تعریفی که از آن می شود، یا به عبارت دیگر باید دید چه کسانی متنفع و چه کسانی متحمل تاثیرات سوء آن خواهند شد. این همان مجادله ای است که در مورد جی ای هم صورت گرفت، و این آن چیزی ست که در قمار با نانو هم وجود دارد. درفقدان گرایش هشیارانه و مسئولانه از سوی دولت و شرکت های صنعتی در برابر چنین تکنولوژی قدرتمندی، جامعه با انتخاب بسیار محدودی روبرو است و آن مقابله با چنین توسعه نا بهنجاری ست و در این راه استفاده از ابزارهای مناسب برای این مبارزه قابل پذیرش می نماید.

1 John Hepburn
2 Genetically engineered ( GE)
3 Rachael Carson
4 Monsanto
5 Ulrich Beck

منبع : فرهنگ توسعه

 

نانوبيوتکنولوژي و اميدهاي آينده

برديا فرزام فر*
 


نانوبيوتکنولوژي، فناوري نوظهور و يکي از اجزاي کليدي پيشرفت هاي فني قرن حاضر است. به کارگيري مواد با ساختارهايي بر پايه ابعاد نانومتري بشر را به سمت توسعه و ارائه راه حل هايي نويدبخش براي توليد محصولات برتر در آينده رهنمون ساخته است. هرچند طي 30 سال اخير پژوهش هايي به صورت پراکنده در اين زمينه انجام شده است، اين مفهوم پس از فراز و نشيب فراوان، تقريباً از اواخر قرن گذشته از حالت علمي تخيلي (Science fiction) خارج شده و پيشرفت ها در اين زمينه با روند فزاينده يي ادامه يافته و ذهنيت عمومي را در رابطه با ابعاد اقتصادي اين فناوري تغيير داده است. با اين حال تشخيص اينکه نانوتکنولوژي روندي کليدي در علم فناوري قرن 21 است، در سال هاي 1997 و 1998 رقم خورد. شايان ذکر است سرمايه گذاري مستقيم دولت هاي جهان در اين زمينه طي سال هاي اخير چندين برابر شده است. به عنوان مثال ايالات متحده امريکا در سال 2006 حدوداً يک ميليارد دلار در اين زمينه سرمايه گذاري کرده است که اين رقم در سال 2002 نزديک به 600 ميليون دلار بود. در اين بين دولت ژاپن پابه پاي ايالات متحده به سرمايه گذاري در اين عرصه پرداخته است اما کشورهاي اروپايي با اندکي تاخير، در کل سالانه مبلغي نزديک به 700 ميليون دلار در اين فناوري سرمايه گذاري کرده اند.

با توجه به پيش بيني هاي انجام شده توسط بنياد ملي علوم (NSF) در ايالات متحده تا سال 2015 نانوتکنولوژي چيزي در حدود يک تريليارد دلار اقتصاد جهان در دست مي گيرد.

راهيابي و استفاده از اين علم نوظهور در عرصه بيوتکنولوژي افق هاي روشني بر سر راه پيشرفت علوم دارويي قرار داده است. در اين بين محصولات دارويي رتبه سوم، چيزي نزديک به 180 ميليارد دلار از اين رقم را در اختيار خود خواهند داشت. به نظر مي رسد تا آن زمان 50 درصد محصولات دارويي هر کدام به نوعي از اين فناوري استفاده کنند.

تاکنون محصولات متعددي با استفاده از نانوتکنولوژي با هدف پيشگيري، تشخيص و درمان توليد شده اند. به طور مثال بسياري از شرکت هاي دارويي با استفاده از اين تکنولوژي ترکيبات فلورني، دندرايمري يا نانو ذرات فلزي، مواد حاجب هدف مندي جهت عکسبرداري ام آرآي عرضه کرده اند.

استفاده از تراشه هاي زيستي به منظور بررسي بر هم کنش مولکول ها و کاربردهاي وسيع آن در روند کشف داروها و توانايي بالقوه ذرات نانو در جداسازي مواد فعال نوري، ساخت ارگان مصنوعي مانند مفاصل و شبکيه مصنوعي يا پيشرفت هاي اخير در زمينه توليد نورون هاي مصنوعي با استفاده از علم نانو را مي توان به عنوان خدمات ارزنده و چشمگير اين دانش نوپا در عرصه دارويي و پزشکي دانست. ولي با اين وجود توليد وسيع اين محصولات چالش هاي اساسي را به دنبال داشته است. مساله اساسي مانند ساير عرصه ها، مساله سرمايه گذاري در توسعه فناوري جديد است. از آنجايي که کارخانه ها و شرکت ها بيشتر به دنبال بازگشت سرمايه هاي خود هستند، اين نوع سرمايه گذاري ها براي موقعيت اقتصادي آنها مخاطره آميز بوده و شرکت هاي دارويي ترجيح مي دهند با عقد قراردادهاي همکاري با شرکت هاي بيوتکنولوژي کوچک تر با تکيه بر حمايت هاي دولتي و استفاده از پتانسيل هاي دانشگاهي، در انتظار پيشرفت بيشتر اين علم باشند تا به دنبال وضع قوانين نظارتي مدون در اين عرصه شروع به سرمايه گذاري هاي کلان کنند.

عامل بازدارنده ديگر «ايمني» يا Safety اينگونه محصولات است. فرضيه نانومونتاژگرهاي خودکار و خطرات احتمالي به وجود آمدن آنها زنگ خطري را در اين راستا به صدا درآورده است. هرچند يقيناً مطالعات بيشتر و استفاده بجا از اين علم مي تواند اين خطرات را کاهش دهد.

با نظر به آنچه گذشت آينده روشني براي پيشرفت نانوبيوتکنولوژي در دنيا قابل پيش بيني است. بدون شک اين فناوري پس از طي کردن دوره توسعه فعلي خود، سرانجام طعم شيرين نتايج درخور توجه خود را به کام مشتاقان اين عرصه خواهد چشاند.

*
مدير بخش توسعه فرآيندهاي بيوتکنولوژي انستيتو پاستور

 

تأثير فناوري نانو بر بازارهاي انرژي

 

ستاد ويژه توسعه فناوري نانو؛ طبق گزارش اخير مؤسسه Cientifica

انتظار مي رود فناوري نانو نقش مهمي در بخش حمل و نقل ايفا کند. در حال حاضر فناوري نانو روش هاي جديدي براي توليد انرژي ارائه نمي کند، بلکه تأثير آن به صورت استفاده کاراتر از منابع انرژي موجود است. پيش بيني مي شود تا سال 2014 ، 75 درصد کاربردهاي فناوري نانو در بخش حمل و نقل استفاده شوند. کاهش انتشار گازهاي آلاينده و افزايش کارايي سوخت قطارها از مزاياي اصلي استفاده از اين کاربردهاست. برخي از بخش هاي اين گزارش با عنوان Nanotechnologies for the Energy Markets عبارتند از بهترين فرصت ها، صرفه جويي در مصرف انرژي با استفاده از مواد. در حال حاضر بازار مواد پيشرفته در صرفه جويي انرژي، 6/1 ميليارد دلار است و پيش بيني مي شود در سال 2014 به 51 ميليارد دلار افزايش يابد.

به رغم پيشرفت هاي فناوري باتري، ذخيره هيدروژن و پيل هاي سوختي، فناوري هاي صرفه جويي در انرژي داراي رشد بالايي هستند و تا سال 2014 ، 75 درصد بازار فناوري نانو را به خود اختصاص خواهند داد. نوردهي حالت جامد، مواد نانوکامپوزيت، آيروژل و کاتاليزورهاي توليد سوخت، تا سال 2014 بيشترين تأثير را خواهند داشت. نرخ رشد ترکيبي سالانه (CAGR) براي فناوري هاي صرفه جويي در انرژي، 64 درصد و براي توليد انرژي 90 درصد است. اين در حالي است که کاربردهاي ذخيره انرژي در مقايسه با ارقام قبلي، پايين و در حدود 30 درصد است. کاربردهاي فناوري نانو در حمل و نقل تا سال 2014 با نرخ رشد ترکيبي سالانه 72 درصد به 50 ميليارد دلار خواهد رسيد.

اعتماد

 

خودآرايي نانوساختارهاي DNA

 

ستاد ويژه توسعه فناوري نانو؛ فناوري در نهايت مي کوشد تا هر چيزي از مولفه هاي الکترونيکي بسيار کوچک تا ماشين را از طريق الگوبرداري رشته هاي DNA بسازد. روش ابداع شده جهت خودآرايي بلوک هاي DNA و ذرات طلا، کاملاً منحصر به فرد و مفيد است. به عنوان مثال، جهت توليد «حمل کننده هاي نانويي بسيار کوچک» که در «داروسازي» مستقيم به سلول ها از طريق يک سيگنال شيميايي، مؤثر است. اين روش، مبتني بر اصلاح و بهبود روشي موسوم به «DNA Origami» است که به طور خلاصه فرآيند «چين خوردگي» و «تابندگي» يک رشته دراز DNA از طريق تعداد زيادي رشته کوتاه موسوم به «Staple DNA» را ارائه مي کند.

اعتماد

 

درخشان ترين ذره فلوئورسان جهان

 

 ايسنا؛ دانشمندان موفق به ساخت درخشنده ترين ذرات فلوئورسان (شب نما) به طور مصنوعي براي کاربردهاي پزشکي، علوم فضايي و حفاظت از محيط زيست شده اند. به گفته محققان اين ذرات نانوساختاري و درشت سيليسي کاربردهاي بالقوه يي در زمينه علوم پزشکي، علوم فضايي، حفاظت از محيط زيست و بسياري از موارد خواهد داشت. دانشمندان در کانادا پروسه يي را طراحي کرده اند که به طور فيزيکي شمار زيادي از مولکول هاي فلوئورسان ارگانيک را در درون يک ترکيب سيليسي نانو متخلخل به دام مي اندازد. نور فلوئورسان حاصل از اين ذرات 170 بار درخشان تر و بيشتر از هر ذره ديگري است که در اين ابعاد تاکنون وجود داشته است. در رکورد قبلي توليد اين نور درخشان از نقطه هاي کوانتومي استفاده شده بود.

اعتماد

 

دانشمندان نوع جديدي بلور نانو تهيه كردند

 

دانشمندان نوع جديدي بلور نانو (نانوكريستال) ابداع كرده‌اند كه مي‌توان از آن به عنوان يك ماده ليزري استفاده نمود.

به گزارش ساينس ديلي، اين دانشمندان مي‌گويند نانوكريستال آنها يك ماده نوري نرم است كه به خاطر انعطاف‌پذيري در طراحي ليزري كاربرد دارد.

اين نانوكريستال همچنين قابل استفاده بالقوه در ابزارهاي پردازش اطلاعات كوانتومي و فناوري "آزمايشگاه در يك تراشه" است.

نانو كريستال‌هاي نيمه‌رسانا قابليت خوبي براي انتشار نور دارند، كه اين ويژگي براي كاربردهاي ليزري يك مزيت محسوب مي‌شود.

اما نبود ويژگي تقويت‌كننده نوري كه در ليزر اهميت زيادي دارد يك نقص در آنها محسوب مي‌شود.

بطور معمول نانو كريستالها بايد دستكم حاوي جفت‌هاي الكترون-حفره باشند كه براي انتشار نور در نيمه رسانا اهميت دارند. اما به خاطر اندازه كوچك نانوكريستالها ، پيش از آنكه تقويت نوري روي دهد،
جفت‌هاي الكترون- حفره يكديگر را از بين مي‌برند.

اكنون "ويكتور كليموف" و همكارانش در آزمايشگاه ملي "آلاموس" نانوكريستال‌هايي با هسته و پوسته ساخته شده از مواد نيمه رساناي مختلف طراحي كرده‌اند كه الكترون‌ها و حفره‌ها بطور فيزيكي از يكديگر مجزا هستند.

اين دانشمندان مي‌گويند در چنين نانوكريستالهايي تنها يك جفت الكترون-حفره در هر نانوكريستال براي تقويت نوري نياز است. به گفته آنها اين شيوه راه را براي استفاده عملي در كاربردهاي ليزر هموار مي‌كند.

نتايج اين تحقيقات در شماره اخبر مجله نيچر به چاپ رسيده است.


http://www1.irna.ir/fa/news/view/line-12/8603057189140308.htm

 

امكان تهيه فرمولاسيون‌هاي ضد پيري به كمك فناوري نانو

 

به تازگي گروهي از محققان "دانشگاه سلطنتي فاشيون" ادعا كرده‌اند كه با كمك فناوري نانو امكان تهيه فرمولاسيون‌هاي ضدپيري حاوي ويتامين ‪ Eبا كارايي بيشتر فراهم شده است.

به گزارش پايگاه اينترنتي فناوري نانو، كوچك‌سازي اندازه ذرات در اين روش باعث شده است تا نفوذ آنها به مناطق عمقي‌تر پوست فراهم شود.

بزودي به كمك فناوري نانوامكان تهيه فرمولاسيونهاي پوستي بسيار موثرتر از ويتامين ‪ Eو حتي ساير تركيبات مفيد نيز فراهم خواهد شد.

ويتامين ‪ Eمدتهاي مديدي بعنوان ماده‌اي جوان‌كننده در تركيب محصولات پوستي با خاصيت ضدپيري بكار رفته است.

اين ويتامين براي خنثي‌سازي راديكال‌هاي آزاد، جلوگيري از اثرات مخرب اشعه ‪ UVو كنترل التهاب‌ها و حتي ترميم زخمها در تركيب بسياري از محصولات پوستي بكار مي‌رود.

يتامين ‪ Eاز جمله تركيباتي است كه تاكنون امكان استفاده راحت از آن در تركيب محصولات آرايشي ممكن نبوده است.

اما مسئله مهم در استفاده از اين تركيب عدم حلاليت آن در آب است لذا بايستي اين ماده را در فرمولاسيون‌هاي چرب بكار برد كه هم استعمال پوستي آنها مشكل است و هم بخاطر محدوديت استفاده از اين ويتامين در
فرمولاسيونهاي چرب، كارايي آن كم مي‌شود.

http://www1.irna.ir/fa/news/view/line-12/8603050229162301.htm

 

 

 

بازگشت به صفحه نخست                                   

Free Web Counters & Statistics