نویدنو:05/07/1387                                                                     صفحه قابل چاپ است

 نویدنو

مصاحبه با واندانا شیوا

واندانا شیوا: دنیای ما فروشی نیست.

سازمان تجارت جهانی ابزاری است برای استفاده ی یکجانبه ی توسط شرکت ها

مصاحبه گر: پل سلمان[1]- برگردان: مینا آگاه

 

پل سلمان: واندانا شیوای فیزیکدان، برای سه دهه، شخصیتی کلیدی در راه مبارزه علیه جهانی سازی، بخصوص در سرزمین مادری خود، هند، بوده است، جائی که به نظر او جهانی سازی صدها میلیون کشاورز را به نابودی تهدید می کند.

وی کارخانه های نوشابه سازی را متهم می کند که آب مردم را می دزدند- فیلمسازهای سوئدی پی ا هلمکوئیست[2] و سوزان خاردالیان[3] از آن فیلم مستندی ساخته اند.

 

خارج ازدفترهای ثبت حق امتیاز های انحصاری اروپائی، شیوا با حق امتیازهای انخصاری ثبت شده برای بذر توسط شرکت ها، یعنی با چیزی مبارزه می کند که وی آن را سرقت منابع طبیعی زیستی می نامد.

او در تظاهرات علیه سازمان تجارت جهانی در کانکون[4] شرکت کرد.

شیوا درکوهپایه های هیمالیا درهند، تلاش می کند نیروهای جهانی سازی را عقب براند، و به چیزی برگردد که روش بهتری برای زندگی کردن، می داند - کشاورزی سنتی. وی با بهره گیری از مزرعه ی هندی برای حفظ غلات بومی، آن ها را رشد می دهد و بانکی از بذرها را نگهداری می کند، و استفاده از کودهای بومی هندی را بهبود می بخشد.  

و این تلاش منجربه آن شده است که کسانی همچون بارون میترا[5] - از متفکرین بازار آزاد - به وی به خاطر حفظ  فقر پایدار در دنیا جایزه ی بی اس [6] اهدا کند.

او به هرجائی که می رود، با جهانی سازی مخالفت می کند. ما اخیرا با وی در دانشکده ی حقوق دانشگاه اورگان، و در بیست و پنجمین سال کنفرانس قانون منافع عمومی محیط زیستی ملاقات کردیم، جائی که دکتر شیوا سخنرانی ای مهمی کرد. از او سوال های چندی داشتیم. یکی از آن ها این بود:

 

پل سلمان: آیا بارون میترا به این نکته اشاره داشت که مزارع کوچک دیگر ماندنی نیستند؟

واندانا شیوا: من می پرسم چرا به من به واسطه ی کشاورزی ارگانیک، در ژوهانسبورگ جایزه داده شد؟

زیرا کشاورزی امروز است که ازنظر اقتصادی پایدار نیست.

اگر زراعت در قطعه های کوچک همراه با کسب سودهای وحشتناک برای شرکت های تجاری کشاورزی و بذر نباشد، ماندنی هستند.

زارعین ما در جنبش زراعت ارگانیک درآمد و تولید خود را دو برابر کرده اند، و در شرایط نومیدی و استیصال نیستند. زراعت به عنوان یک شغل و علاقه چیزی نیست که زارعین کوچک هند یا آفریقا یا آمریکای لاتین به طور داوطلبانه کنار بگذارند.

 

پل سلمان: اما ما جمله ای در آمریکا داریم که می گوید: بعداز اینکه پاریس را دیدند، چگونه می توانید آن ها را در مزرعه هایشان نگهدارید؟ یک کششی به شهر وجوددارد، به هیجانات شهر، به این فکر که بهتر می توانی باشی. و نباید در مزرعه باقی بمانی.

 

واندانا شیوا: این بعنوان یکی از بسیار شاخص موجود حرف درستی ست، اما تحقیقات میدانی ملی در هند، که یک آمارگیری رسمی است، نشان می دهد که در سطح شهرها مطلقا رشد اشتغالی وجود ندارد و حاشیه شهر ها در حال از بین رفتن اند. قبلا، شما از روستاها می کندید و در حاشیه ی شهرها مستقر می شدید و با کار مختصری روزگار می گذراندید. امروزه ، چه کشاورز باشید، چه نباشید، چنین امکانی وجود ندارد، زیرا به واسطه ی جهانی سازی، وجود چنین شرایطی درشهرها که می توانست بدیلی برای زندگی روستائی باشد، از بین رفته است.

شهرها اکنون باید به مراکز سرمایه گذاری آن هم برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی تبدیل شوند. شهرها باید از مردم خالی شوند.

 

پل سلمان: شیوا می گوید، همزمان، درمناطق روستائی، دولت، به نام جهانی سازی، زارعین را بیرون می کند تا مناطق مناسبی را برای ساختن اقتصاد توسط شرکت های معاف از مالیات، بسازد.  

 

واندانا شیوا: برای این شرکت ها نه قانون محیط زیست حاکم است و نه قانون کار. این منطقه ها اگر چه در داخل هند، اما تحت سلطه ی خارجی هاست. این شیوه ای است که این شرکت ها در آن رقابت می کنند. آن ها کاملا در یک اقتصاد دروغین رقابت می کنند. آنها در مقابل تمامی صنایع و کشاورزی داخلی که به سختی کارمی کنند، از کلی امتیاز برخوردارند. 

 

پل سلمان: اما تاریخ رشد اقتصادی درست همین فرایندها را داشته که شما تلاش می کنید در مقابل آن بایستید.

 

واندانا شیوا: در دهه ی اخیر یک سوم بچه های گرفتار گرسنگی و سوء تغذیه درهند بسر برده اند، آن هم در هندی که نرخ رشد آن 9 درصد است.

فکر می کنم که ما باید تشخیص دهیم که جهانی سازی یعنی پدید آمدن واسطه های بزرگ و بزرگ تر، کسب سود بیشتر و بیشتر، تعداد اندکی شرکت که منجر به شکلی از رشد می شود. وقتی این فرایند به زبان اقتصاد ملی بیان شود، رشد نشان داده می شود.  اما زمانی که تاثیر این فرایند را در زندگی کارگران، کشاورزان، زارعین، زنان مورد بررسی قرارمی دهیم، متوجه ی نابودی امتیازهای بدست آمده ی مردم می شویم.

 

پل سلمان: اگر ما چنین سیستم بازاری را که شما رد می کنید، نداشتیم، برای مثال می توانستیم دوچرخه و یا پنی سیلین داشته باشیم؟

 

واندانا شیوا: خوب، پنی سیلین برای کمک به مردم پدید آمد، برای معالجعه مالاریا، بیشتر داروها و بیشتر آنتی بیوتیک ها...

 

پل سلمان: دوچرخه چی؟ آیا دوچرخه نتیجه ی کار کسی است که می خواست کارخوبی به نفع مردم انجام دهد؟ یا نتیجه ی کارکسی بود که تلاش می کرد تا پول بیشتری بدست آورد؟

 

واندانا شیوا: من فکرمی کنم این یکی از بزرگترین فرضیه های غلط رایج، بخصوص در آمریکاست. شما تصور نمی کنید که می شود از این فکر سودجویانه فاصله گرفت. در واقع اساس مالکیت معنوی از همین تفکر برخواسته است.

 

سرقت زیستی

 

پل سلمان: از نظر شیوا، مالکیت معنوی غالبا دزدی ثروتمندان از بقیه ی مردم است. برای مثال درخت نیم[7] را درنظر بگیرید.

 

واندانا شیوا: در هند به این درخت داروخانه ی ده می گویند. از این درخت برای صدها چیز می توان استفاده کرد.

 

پل سلمان: مردم دندانشان را با آن مسواک....

 

واندانا شیوا: ما دندان هایمان را با آن مسواک می کنیم، برای درمان پوستمان از آن استفاده می کنیم. حتی از آن برای جلوگیری از بارداری استفاده می شود، از روغن این درخت... ما از روغن این درخت برای روشنائی استفاده می کنیم، این درخت داروئی چند منظوره است. برای درمان جوش معرکه است. این درخت برای درمان معجزه آساست.

 

پل سلمان: درخت معجزه آسای نیم؟

  

واندانا شیوا: بله،واقعا معجزه گراست.

 

پل سلمان: به هرحال اینقدر معجزه گراست که به توان از دانه های آن سمی ارگانیک بدست آورد. زمانی که کارخانه ی معروف یونیون کاربید[8] تولید کننده ی سم نباتی دربوپال[9] هند، در سال 1984 سموم گازی منتشر کرد، و هزاران نفر را کشت، شیوا سئوالی را مطرح کرد.

 

واندانا شیوا: زمانی که ما درخت های معرکه ای مانند نیم داریم، که آفات را دفع می کند، چرا باید مردم برای سم های دفع آفات وحشتناک کشته شوند؟ و من شروع به کاشتن درخت ها و توزیع درخت نیم بین کشاورزان کردم و به آن ها آموزش دادم. سپس در 1994، من دریافتم که دبلیو آر گراس[10] حق بهره برداری انحصاری از این درخت را دارد. گراس ادعا می کرد که نیم را ابداع کرده، استفاده از نیم به عنوان سم دفع آفت طبیعی را ابداع کرده.

ما علیه این حق بهره برداری انحصاری که متعلق به این شرکت و بخش کشاورزی ایالات متحده ی آمریکا بود به مبارزه پرداختیم. ما برای این مورد 11 سال جنگیدیم. ما برنده شدیم. و این یک مورد سرقت زیستی بود.

 

پل سلمان: شیوا به این عمل سرقت زیستی می گوید، که سیستم جدید تجارت جهانی سازی مشوق آن است، زیرا که این کار بوسیله حق مالکیت معنوی پشتیبانی شده است.

 

واندانا شیوا: یک مورد هم در مورد (برنج)بسماتی بود. شرکتی در تکزاس به نام رایس تک[11] ادعا کرده بسماتی را که درکشور ما کاشته می شود، ابداع کرده است.  

خوب زمانی که من دیدم شرکت رایس تک در تکزاس ادعا می کند که قد گیاه، کشیدگی، عطر و روش پخت برنج را ابداع کرده، گفتم که مادربزرگ من زمانی که من شش ساله بودم تمام این ها را به من یاد داد و با این شرکت وارد مبارزه شدم. و برای چهار سال علیه آن مبارزه کردیم.

و بعدها، مونسانتو[12]، که همیشه ادعای ابداع بذر های جدید را دارد، این وقاحت را داشت که نوعی از انواع قدیمی گندم هندی را بدزد و امتیاز انحصاری بهره برداری از آن را به عنوان ابداع خود بدست بیاورد. و این سرقتی بود که در یک مبارزه ی رسمی از دفتر پتنت اروپا برچیده شد.

 

مشکل با جوامع صنعتی

 

پل سلمان: اما شما نمی گوئید که پتنت لزوما چیز بدی است. منظورم این است شما نمی خواهید شرکت ها و موسسات کارآفرین انگیره ای برای خلق چیزی نداشته باشند؟

 

واندانا شیوا: من می خواهم آن ها انگیزه ای واقعی، و ابداعی واقعی داشته باشند.

 

پل سلمان: او بعلاوه فکر می کند، ضروریست در مورد جهانی سازی بازنگری کنیم. او جهانی سازی را خلق ثروت، به هزینه ی مالکیت عمومی، منابع طبیعی و محیط زیست می داند.

 

واندانا شیوا: از منظرایجاد شرایط مناسب و رضایتمندی برای مردم،  من فکر می کنم ما در چاله بسیار بزرگی افتاده ایم. ما نمی توانیم از فرضیه ی ایجاد جامعه ی صنعتی امروزین که فشار بسیار عظیم بر آب و هوا وارد می کند، به عنوان الگو استفاده کنیم.

 

پل سلمان: بنابراین یکی ازانتفادات کلیدی شما این است که همه ی این هزینه های پنهان در روشی است که ما کارها را انجام ......

 

واندانا شیوا: بله دقیقا.

 

پل سلمان: و ما از خطراتی که ما را تهدید می کند، آگاهی نداریم؟

 

واندانا شیوا: به نظرمن، این اصل موضوع است. آن چیزی را که رشد می نامند، و با معیارهایی سنجیده می شود که به نفع کسانی است که ثروت و تصمیمات سیاسی  جهان را تحت کنترل خوددارند، آن رشد میزان عظیمی از تخریب در زندگی مردم، زندگی جهان سوم، و زندگی سیاره ی ما را در پشت سرخود دارد.

 

پل سلمان: خوب شما رشد اقتصادی را چگونه می سنجید؟

 

واندانا شیوا: من میزان رشد اقتصادی را با دیدن اینکه چقدر مردم غذا می خورند، چقدرآب پاکیزه دررودخانه ها و چاه های خود دارند، به چه میزانی به لباس دسترسی دارند، به چه میزانی از خدمات آموزشی و بهداشتی بهره مندند---و آیا آن ها به صورت خدمات دولتی ارائه می شوند یا نه ارزیابی می کنم.

 

پل سلمان: شما فیزیکدانی متخصص در مکانیک کوانتوم هسته ای هستید. چگونه شد که فعالیت خود را از این رشته به یکی از رشته هایی تغییر دادید که بیشترین چالش ها و مبارزات را به خود اختصاص داده است؟

 

واندانا شیوا: اگر جهانی سازی به ما تحمیل نمی شد، می توانستم به کار خودم که سروکله زدن با تئوری های کوانتومی بود، برگردم. اما اکنون که ما سازمان تجارت جهانی ( دبلیو تی او) و تخریب وحشتناک آن را داریم، من نمی توانم نظاره گر مرگ کشاورزانمان باشم که زیر دست و پای اقتصاد جهانی کشته می شوند. به تغییرات شرایط آب و هوائی کره ی زمین نگاهی بیندازید. من فکر می کنم که تمام ما به یک تغییر در تفکر، به یک جابجائی جمعی درمسیر زندگی خودمان احتیاج داریم. ما می توانیم در عرض 20 سال آینده متلاشی بشویم، نه به عنوان یک تمدن، بلکه به عنوان یک گونه.

 

پل سلمان: واندانا شیوا از شما بسیار متشکرم

 

واندانا شیوا: خواهش می کنم.  


 

[1] PAUL SOLMAN

[2] PeA Holmquist  

[3] Suzanne Khardalian

[4] Cancun

[5] Barun Mitra

[6] B.S.(Bad Science)

[7] Neem.

[8] union carbide

[9] Bhopal

[10] W.R. Grace

[11] RiceTec

[12] Monsanto

 

بازگشت به صفحه نخست         

                            

Free Web Counters & Statistics