|
||
|
نویدنو:21/04/1387 صفحه قابل چاپ است |
||
|
سوسیالیسم دموکراتیک، پیشینه وماهیت آن نامه مردم 794 با تغییرات پرشتاب در جهان معاصر، بحث وبرخوردهای نظری در صفوف جنبش های ترقی خواه وچپ ، به ویژه جنبش کارگری وکمونیستی، وارد دوری تازه وتامل بر انگیز شده است ،گرچه چنین رویارویی های علمی وتئوریک ضرور وروشنگرانه هنوز به لحاظ تاریخی مراحل نخستین خودرا طی می کند، ولی نمی توان چشم امید به آن نداشت !این مباحث خود زائیده اوضاع مشخص تاریخی است که ما در آن قرار داریم، به بیان دقیق تر، مبارزان راه اینده در پویه قانونمند تاریخ برای پیمودن مسیر پر پیچ وخم تکامل وگشودن درب ها وزدودن غبار پندارهای باطل به ژرفکاوی علمی وغنا بخشیدن به تئوری انقلابی نیازمندند، زیرا به قول لنین بدون تئوری انقلابی جنبش انقلابی نمی تواند وجود داشته باشد . جامعه جوان وتشنه حقیقت کنونی ایران از این قاعده مستثنی نبوده ونیست وبه همین دلیل همه آن مباحث فکری – فلسفی که در سطح جهان مطرح است در میهن ما بازتاب داشته وبحث های نظری مذکوربا توجه به سطح تکامل جامعه ودرجه رشد پایه های علمی واجتماعی در میان نیروهای مترقی وچپ جریان دارد. یکی از مباحث اصلی یی که در میهن ما در لحظه کنونی بدان اهمیت داده وپیرامون آن بحث وبرخورد نظری وجود دارد تعریف ویا باز تعریف پاره ای از شالوده های تئوری انقلابی وجهان بینی مارکسیستی – لنینیستی ، مفاهیمی چون مبارزه طبقاتی، انقلاب اجتماعی، مفهوم دولت، دموکراسی وجز اینها است .در این مقاله بر آن نیستیم که به همه این مسابل پرداخته وجزبه جز مقولات ومفاهیم مورد بحث را شکافته واز دبد گاه جهان بینی علمی توضیح دهیم .حزب ما به موقع خود وبا نشخیص اوضاع در ارتباط با مباحث عمده تئوریک نظرات خودرا بیان داشته ودرآینده نیز بیان خواهد داشت .در اینجا کوشش ما ، توضیح مختصری در باره مفهوم یک شبه تئوری به نام سوسیالیسم دموکراتیک وپیشینه ومضمون آن است، زیرا گروهی از نیروهاوسازمان های چپ وترقی خواه کشور مااین شبه تئوری را چون دارویی معجزه گربرای جنبش کارگری ایران توصیه می کنندوبه زعم خود آن را مبنای عمل واندیشه قرار داده اند. متاسفانه آن چنان که ازنوشته ها واظهارات رسمی این جریانات وشخصیت ها می توان دید، عدم آشنایی کافی وضروراز پیشینه ومحتوی شبه تئوری " سوسیالیسم دموکراتیک" است .پاره ای از سازمان ها شکل گیری وپیدایش این تئوری را به فروپاشی اتحاد شوروی ومسایل حاد تئوریک ناشی از آن مرتبط می کنند ودر ذهن خویش برای آن پوشش وظاهری "نو" و"مدرن" می تراشند، در حالی که واقعیت چنین نیست. پیدایش " سوسیالیسم دموکراتیک" به هیچ روی محصول فروپاشی اتحاد شوروی نیست، واین شبه تئوری به دوران اولیه مارکسیسم وپدر تجدید نظر طلبی در اندیشه های سوسیالیسم عامی ، یعنی ادوارد برنشتاین، تعلق دارد. برنشتاین در مقابله با مارکس وانگلس ، با نفی مبارزه طبقاتی، بر آن بود که سوسیالیسم بیشتر نیازمند ایمان واعتقاد اخلاقی است تا ضرورت نفی ونابودی سرمایه داری. به اعتقاداو مبارزه طبقاتی در جوامع سرمایه داری به دلیل پیچیدگی ها وفرآیندبغرنج ساختاری وتاریخی روبه کاهش گذاشته ونوعی " دولت دموکراتیک" در آن مستقر شده ومی شود.طبق این نظریه ، مبارزات طبقاتی در کشور ها وجوامع سرمایه داری هرچه بیشترکم رنگ شده وتاریخ می تواند فارغ از تضاد به نحو تکاملی پیش برود ودر نتیجه مبارزه طبقاتی وانقلاب اجتماعی پایه علمی ندارد!!! این گونه نطرات در دهه شصت وهفتاد سده بیستم از سوی جریانات رفورمیست نظیر حزب کارگر انگلستان وبرخی احزاب سوسیال دموکرات اروپا بسط وگسترش یافت. نظریه پردازان این احزاب چنین عنوان می کردندکه قوانین سرمایه داری تحت تاثیرنهادهایی چون دولت رفاه واتحادیه ها،ماهیت وطبیعت خودرا دگرگون کرده ودر نتیجه سرمایه داری به دولت رفاه عمومی بدل شده است،که همان دموکراتیزه شدن سرمایه داری است ، وبنا بر این مبارزه طبقاتی موضوعیت خودرا از دست داده وسرمایه داری دریک فرایند مسالمت آمیز وبه طور طبیعی با کمک سرمایه داران به سوسیالیسم فرا خواهد رویید! تمام جریانات مدافع چنین دیدگاهی خودرا "سوسیالیسم دموکراتیک" نامیده ومی نامند. آنها مدعی هستند که دموکراسی فراطبقاتی است وهمین دموکراسی فراطبقاتی در کشور های سرمایه داری آن چنان رشد وگسترش یافته که " دولت دموکراتیک مدرن" با حضور همه طبقات ، منافع کل جامعه رانمایندگی می کند.لذا اندیشه های مارکس ، انگلس ولنین در خصوص ماشین دولتی بورژوازی وضرورت مبارزه طبقاتی دیگر اعتبارخودرا از دست داده است !"سوسیالیسم دموکراتیک" چه در دهه شصت وهفتاد سده بیستم وچه در سده بیست ویک تاکید کرده ومی کند که دولت در جوامع امروزی سرمایه داری ماهیت طبقاتی ندارد. چنین است پیشینه وماهیت شبه تئوری"سوسیالیسم دموکراتیک"به شکل فشرده.در میهن ما نیز این نظرات ، البته با انگیزه های متفاوت، طی چند دهه گذشته حضور داشته است . کافی است به سرانجام جریاناتی همچون نیروی سوم خلیل ملکی ونقش آنها در حوادث سیاسی کشور نظری افکنده شودتا ماهیت وخصلت شبه تئوری "سوسیالیسم دموکراتیک" در شرایط جامعه ایران روشن گردد.مگر عمل معیار حقیقت نیست؟ واگر هست سابقه "سوسیالیسم دموکراتیک"در کشور ما حاوی تجربیات معینی است که باید به آن توجه جدی وعمیق داشت !
در ابتدای این مقاله اشاره شد که بر خلاف تصوری غلط پیدایش "سوسیالیسم دموکراتیک"ربطی به فروپاشی اتحاد شوروی ومباحث تئوریک با اهمیت پیرامون آن ندارد.به این نکته باید اضافه کنیم که ،اما رواج و"مدروز" شدن آن در پاره ای از کشورها واز جمله ایران، با این عقب گرد تاریخی پیوند دارد.این شبه تئوری پس از فروپاشی اتحادشوروی در فضای یاس وشکست جنبش کمونیستی وزیر فشار شدید ایدئولوژیک سرمایه داری ، زمینه رواج یافت. در واقع "سوسیالیسم دموکراتیک" پاسخی به ضرورت زمان وبر آمده از نیازمندیهای تاریخی نبوده ونیست . بلکه رواج وگسترش آن ناشی از خلاء ایدئولوژیک ناشی از شکست بود که همزمان با پرشدن این خلاء ایدئولوژیک ، شاهد افول آن هستیم. نکته پر اهمیت دیگر این که " سوسیالیسم دموکراتیک" یک به اصطلاح تئوری منسجم ویکدست وتوانمند علمی نیست ومدافعان آن هم متنوع اند وانگیزه های طبقاتی مختلف دارند.به طور مثال بخشی از بدنه ورهبری احزاب سوسیال دموکراتیک که بر غلبه دیدگاه های شدید لیبرالی وراست در احزاب خود انتقاد دارند وبر لایه هایی از جنبش سندیکایی متکی هستندمانند نمونه آلمان وگروه هایی از جریانات مشهور به کمونیسم اروپایی در داخل احزاب کمونیست اروپا به ویژه ایتالیا، فرانسه واسپانیا ونیز برخی احزاب کشور های سابق سوسیالیستی در اروپا، به علاوه جریانات تروتسکیست وجناح های تروتسکیستی در برخی احزاب، طیف رنگارنگ وفاقد انسجام "سوسیالیسم دموکراتیک" را تشکیل می دهندکه از بسیاری جهت ها دارای تفاوت های اساسی در سیاست وبرنامه خود هستند. این شبه تئوری ، که مارکسیسم به مثابه پایه تحلیل اجتماعی را رد می کند با رشد تضادهای اجتماعی ، اندک اندک در افق سیاسی جهان رنگ می بازد ودر برابر ضرورت های تاریخ ونیاز های زحمتکشان بیش از پیش سترونی خودرا به نمایش گذارده ودر انتظار آخرین تلنگر تاریخ وقت گذرانی می کند!
| می توانید نظرات خودرا اینجا ابراز نمایید .
|
||
|
|
