نویدنو:26/05/1386                                                                     صفحه قابل چاپ است

امر انتخابات و دید باز

فرخ نعمت پور

منبع: کارانلاین

* شرکت در انتخابات گاه نه به عنوان نفی برنامه تحول بلکه در خدمت آن خواهد بود. باز شدن نسبی فضای اجتماعی و سیاسی قبل از هر چیز به تقویت دگراندیشان منجر می‌شود. نفی و همیشه نفی کردن، شرط جدی بودن در مبارزه سیاسی نیست. جدی بودن پیش از هر چیز به انعطاف و بازخوانی شرایط بستگی دارد.

انتخابات مجلس شورای اسلامی حدودا هشت ماه دیگر برگزار می شود. با توجه به وضعیت منطقه، سرکوب بیشتر آزادیهای مدنی و سیاسی در جامعه ایران و نیز با توجه به نتایجی که این انتخابات می تواند در تحولات آتی کشور داشته باشد، این انتخابات از اهمیت ویژهای برخوردار است. بویژه این که در صورت موفقیت جناح راست بنیادگرا، هم وضعیت داخلی بدتر خواهد شد و هم سیاستهای میلیتاریستی جمهوری اسلامی در منطقه تشدید خواهند شد، که این خود می تواند کشور ما ر اهر چه بیشتر به فاجعه های بزرگتری رهنمون شود.
تا جائی که به انتخابات برمی گردد، ازهم اکنون می توان با آن از دو زاویه برخورد کرد: اولین زاویه، پیگیری روند حوادث و بویژه در رابطه با آن تعقیب وضعیت اجتماعی و جناحهای درون حکومتی است. زاویه دوم، که ادامه عملی زاویه اول است، عبارت از یک دید نیمه کلان در مسیر شرکت یا عدم شرکت در انتخابات می باشد و این که آیا اساسا شرکت یا عدم شرکت در آن تا چه حد می تواند در سمت و سو دادن به تحولات آتی کشور موثر باشد.
من در این جا از پرداختن به طرح سومی که وجود دارد اجتناب می کنم، طرحی که با انتخابات نه از زاویه شرکت یا عدم شرکت، بلکه از زاویه طرح انتخابات آزاد و دمکراتیک برخورد می کند، زیرا این طرح در زمینه سیاسی انفعالی برخورد می کند، و تنها به ارزشها می پردازد، ارزشهائی که بنوعی می توانند در شرکت یا عدم شرکت هم بازتاب داشته باشند.
زاویه اول، زاویه پیگیری روند حوادث کشور، که در لحظه کنونی به اختصار چنین می باشد:
ـ سرکوب بیشتر و عقب نشینی جنبشهای اجتماعی؛
ـ عدم حضور قوی نیروهای اپوزیسیون در داخل کشور؛
ـ همبستگی بیشتر در طیف اصلاح طلبان حکومتی و بروز تشتت در طیف محافظه کاران سنتی و راست بنیادگرا؛
ـ کشمکش میان دو طیف یاد شده برای در دست گرفتن نهاد مقننه، که در این مسیر اصلاح طلبان می خواهند با استفاده محدود از نارضایتی عمومی که علیه سیاستهای احمدی نژاد وجود دارد و نیز از تشتت و پراکندگی در طیف مقابل حداکثر استفاده را ببرند. جناح مسلط هم می خواهد از طریق تشدید ایجاد فضای رعب و وحشت، تشدید نظامیگری و برخوردهای لفظی با آمریکا و نیز استفاده از شورای نگهبان، ولی فقیه و حزب پادگانی (سپاه پاسداران و بسیج) به منکوب کردن طرف مقابل بپردازد.
زاویه دید نیمه کلان: در این زاویه خود مفهوم انتخابات بر اساس یک حضور عملی مورد توجه است. علاوه بر فرق خاص میان جناحهای حکومتی در باز کردن نسبی فضای کشور، بویژه وجود یک بستر مدنی قوی در جامعه ایران می تواند اپوزیسیون را به این رهنمون شود که تنها بر اساس نفی به انتخابات ننگرد، بلکه فراتر از آن به امکانهای دیگر و از جمله به امکان شرکت هم توجه داشته باشد. واضح است که جامعه ایران مانند جامعه عراق دوران صدام حسین نیست، که هیچگاه انتخابات در آن کشور نتوانست به تکان هائی در وضعیت عمومی کشور تبدیل شود. به نظر من ایران با پایه عمدتا بالفعل و نیرومند مدنی خود، نشان داده است که می تواند علیرغم همه موانع از فرصتهای انتخاباتی بهره برده، و وضعیتهای اجتماعی و سیاسی را تا حدی تغییر دهد. البته این حقیقت نباید به چنان راهکارهائی بدل شود که به عنوان مثال اپوزیسیون را به پذیرش قانون اساسی جمهوری اسلامی برای فعالیت در داخل کشور بکشاند، بلکه اینجا حرف بر سر تحلیل مشخص در مقاطعی برای بهره بردن از وسیله انتخابات در شرایط موجود کشور است. در این حالت انتخابات می تواند در خدمت فرارفتن از وضع موجود و گذر در مسیر تحولات دمکراتیک باشد. بنابراین شرکت در این روند با یک چنین دید بازی، خودبخود به معنای شرکت در بحث و مناظره های مربوط به انتخابات از طریق یک برخورد باز است، که صد در صد با برخورد نفی گرایانه مطلق فرق دارد. البته باید گفته شود که خوش بینی نسبی ای که در این دید وجود دارد، خوش بینی ای است نسبت به فضای مدنی جامعه، و نه به رژیم. زیرا که یک فضای مدنی فعال می تواند بنابرشرایط، در مقاطعی، حتی بخشهائی از رژیم را نیز به زیر تاثیر خود درآورد و آن را وارد پروسه هائی کند که قبلا نامحتمل می نموده اند. دید نفی گرایانه مطلق یک دید صرفا ارزشی است که از همان ابتدا بازخوانی ظرفیتهای جامعه را می کشد و اساسا برخوردی غیر دقیق و غیر علمی و ایدئولوژیک است که خود را محق به پیش بینی آینده در واقع پیش بینی ناپذیر می نماید.
ظاهرا در شرایط کنونی که جناح راست بنیادگرا سرکوب را به اوج رسانیده و شمشیر را از رو بسته است، جناحهای چپ اصلاح طلبان از ابراز خود و به میدان راندن چهرههای شاخص خود عقب نشستهاند و احتمالا در بهترین حالت به پیش کشیدن جناحهای میانه خود دل بستهاند و این شاید برای نیروهای اپوزیسیونی که با این زاویه نیمه کلان به امر انتخابات نظر دارند، دشوار باشد که به امر انتخابات سرانجام از زاویه شرکت وارد شوند. پس باید نشست و دید که بالاخره چه طیفی از اصلاح طلبان مجال و فرصت نهائی را خواهند یافت تا به انتخابات راه یابند. از همین حالا نتیجه نهائی را گرفتن، میتواند بی توجهی به ظرافتهای تاریخی باشد که به عنوان مثال در دوم خرداد هفتاد و شش، میهن ما شاهد آن بود.

بعضی ها فکر می کنند که شرکت در انتخابات، عملا به معنای نفی برنامه فرارفتن از جمهوری اسلامی است، و خواسته یا ناخواسته به معانی قرار گرفتن در زیر سایه یکی از جناحهای آن است. اما از یاد نبریم که بعضی از نیروهای سرنگونی طلب هم گاها در مقاطعی خواهان شرکت در انتخاباتهای مختلف شدهاند، و این می رساند که شرکت در انتخابات گاه نه به عنوان نفی برنامه تحول بلکه در خدمت آن خواهد بود. باز شدن نسبی فضای اجتماعی و سیاسی قبل از هر چیز به تقویت دگر اندیشان منجر می شود. نفی و همیشه نفی کردن، شرط جدی بودن در مبارزه سیاسی نیست. جدی بودن پیش از هر چیز به انعطاف و بازخوانی شرایط بستگی دارد.

بازگشت به صفحه نخست                                   

Free Web Counters & Statistics