خسرو روزبه  مردی بر فراز تاریخ وخاطره جمعی ایران-1

نویدنو:21/2/1385

خسرو روزبه  مردی بر فراز تاریخ وخاطره جمعی ایران

قسمت اول                                                

48 سال پیش در 21 اردیبهشت 1337مردی به جوخه اعدام سپرده شد که دفاعیاتش در دادگاه ضد مردمی دوران ستم شاهی ، در سراسر ایران وجهان طوفانی از افشا چهره کریه دیکتاتوری شاه وحامیان امپریالیستش  پس از کودتای ننگین 28 مرداد 1332 به راه انداخت . او کسی نبود جز خسرو زوزبه قهرمان ملی ایران .

خسرو روزبه که بود؟ چه کرد ؟ چرا وچگونه جواز استمرار حضور خودرا در خاطره جمعی ما ایرانیان وتاریخ به دست آورد؟

برای نسل امروز شاید چهره تابناک خسرو روزبه به دلیل بازتولید همان شرایط ستم شاهی مبتنی بر اختناق وسانسور ، چندان از صافی زلال شناخت وآگاهی عبور نکرده باشد. شاید حتی تصویر معوجی از حضور اودر عرصه تاریخی معاصر ما به مدد القاوسیاه نمایی های دیرپای ارتجاع واستبداد – که هماره روزبه هارا خار چشم خویش می دانند-  به نمایش گذاشته شده باشد .که البته چنین نیز هست . با این همه جای شگفتی است که همین تصویر مخدوش هم چه در گذشته وچه درهمین شرایط ، از چنان سایه روشنی در اذهان عمومی برخوردار است که با قاطعیت درختی هماره سبز در قلب کویری تفتیده در ویرانی ، حضور خویش را ازورای گذار سال ها فریاد می کند.

از زوایای گوناگونی می توان به تکریم یاد خسرو روزبه پرداخت. از حماسه مقاومت انسانی در برزخ شرایطی دشمن کام ونابهنجار گرفته تا یگانه ای که مرگ را ناگزیر شرف خویش می دانست . اما این همه کلیاتی بیش در وادی کلام نیست و نمی تواند نمودار تصویری واقعی برای امروزیان از خسرو روزبه باشد. جوهره ی وجودی روزبه در این تاریخ دراز دامن عصر ما بوده است که اورا همیشه چونان الگویی توانمند، پیشاپیش مبارزان راه استقلال ، آزادی وعدالت اجتماعی میهن ما از تمام گروه ها وگرایش های فکری وعقیدتی وسازمانی قرار داده است .

نزدیک شدن به تصویری واقعی از خسرو روزبه کاری است دشوار. به ویژه با وسع اندک وزبان الکن وعدم دسترسی به منابع دست اول وناتوانی این قلم .  اما این تلاش برای نزدیکی به جوهره ی وجودی خسرو روزبه خود به نوبه خویش تلاشی است در وحله اول برای روشنگری ،ودروحله دوم ادای دینی به مبارزی خستگی ناپذیر در راه سعادت توده زحمتکشان میهن ودر عین حال مرثیه ای برای تاریخ سراسر خون وحرمان وهجران میهن ما در دهه های اخیر در استیلای جور وستم واستبداد .

خسرو روزبه تحصیلات تخصصی مهندسی داشت . ریاضی دانی برجسته بود،دانشمندی آشنا به علوم اجتماعی وسیاسی بود، سوسیالیسم را آرمان رهایی بخش توده ها می دانست ، عضو کمیته مرکزی حزب توده ایران بود، سازمان گری توانا وسخن رانی چیره دست بود . خسرو روزبه بدون این تعلقات قابل انتزاع وتصور نیست . خسرو روزبه باید که در بستر همین شناسنامه مورد شناخت وداوری قرار گیرد. بدون درک واقعی از بستر توانایی های خسرو روزبه ، امکان دست یابی به فلسفه رفتارها وکنش های اودر مسیر زندگی نا چیز است .

1-                          روزبه نظامی : خسرو روزبه عضو سازمانی است نظامی. در دانشکده افسری تدریس می کند. (1)به قوانین جاری ارتش آگاهی کامل دارد. اما با این همه دست به کار فعالیتی می شود که نابودی فرد وموقعیت اجتماعی در صورت هر گونه افشا اطلاعاتی حتمی است . آیا روزبه از سر ماجراجویی به صف مبارزان آزادی می پیوندد؟ پاسخ این پرسش در عنوان یکی از بهترین نوشته های خسرو روزبه آمده است . اطاعت کورکورانه ! خسرو روزبه با درک عمیق علمی از روحیات جامعه زمان خویش ، امر اطاعت کور کورانه را طرح ومورد بررسی قرار می دهد. امری که هنوز پس از گذشت بیش از 50سال از تاریخ نشر کتاب روزبه ، همچنان به عنوان مقوله ای جاری جای بررسی عمیق در روحیات ما ایرانی هارا دارد. روزبه نظامی ، با شناخت علمی از فرایند روانی واجتماعی انسان ها بر ضد اطاعت کورکورانه که چیزی جز تبلورروند بیگانه سازی انسان نیست می شورد ودر تلاش برای خلق آزادی وپذیرش مسئولیت عمل فردی بر سر جامعه ونظام ارتش فریاد می زند . این کتاب به تنهایی گواه بارزی است که خسرو روزبه تا چه حد بر مقتضیات زمان خویش آگاه بوده واز دریچه دریافت علمی روابط انسانی در جوامع طبقاتی به روشنگری در باب اطاعت کورکورانه پرداخته است . تلاش روزبه در این راستا تلاش انسانی انقلابی است که نه با رویکرد به تثبیت وضع موجود از درون کلیشه های جاری  که با گزینه تلاش آگاهانه برای تغییر جهان وجامعه وفرد ، اقدام به عمل می نماید. فقط انسان شایسته ای که امر رهایی واعتلای انسان هارا در سر دارد می تواند از میان ده ها گزینه مبتنی بر عافیت راه دشوار انقلاب اجتماعی را بر گزیند وخسرو روزبه تجسم عینی چنین انسانی است . رهایی از وسوسه قدرتی که الزامی نظامیان در جوامعی از نوع جامعه ایرانی است ، ودریافت اندیشمندانه وانقلابی ماهیت قدرت بر مبنای شناخت عینی وعمیق اجتماعی وطبقاتی است که می تواند شورش برای دگرگونی روابط قدرت را در بر داشته باشد . روزبه نه به عنوان فرد ویا سازمانی کودتا گر ، بل به عنوان اندیشمندی انسان دوست ، نه برای کسب قدرت در مقابل قدرت رقیب ، بل برای دگرگونی ماهیت قدرت در جهت رفع ستم وادباراز توده ها به پا می خیزد وبی واهمه نام وننگ پا به میدان نبردی می گذارد که شاید خوداو آگاه ترین به سرنوشت نهایی این تلاش در صورت بروز هر نوع شکستی است . پس روزبه به عنوان فردی نظامی ، با بصیرت کامل راه خویش را که همانا تغییر وضع موجود به وضعیتی مطلوب برای اکثریت ستم دیده جامعه است انتخاب وبر این انتخاب خویش تا آخرین لحظات عمر خویش می پاید .

پانوشت :

1-وي در عين حال يك رياضيدان و نابغه نظامي بود و تاليف او درباره خمپاره و توپ سالها كتاب درسي مدارس نظامي بود- نقل از روزنامک تاریخ نوشت های دکنذ انوشیروان کیهانی زاده

ادامه دارد

هاتف رحمانی

20/2/1385

بازگشت به صفحه نخست